Drie eenvrouwsfracties in de Kamer: veel te doen, maar eervol werk
Ze zijn nieuw in de Haagse politiek en ze doen het ook nog eens alleen: de drie 'eenvrouwsfracties' die sinds maart in de Tweede Kamer zitten. Ruim drie maanden zijn Sylvana Simons (Bij1), Caroline van der Plas (BBB) en Liane den Haan (ex-50Plus) nu aan het werk.
Het volk vertegenwoordigen is een drukke baan, maar eervol. Daarover zijn de drie het eens. "We hebben 17 miljoen mensen, van wie er 150 Tweede Kamerlid zijn. Als je daar een van mag zijn...", schetst Van der Plas. "Dat is heel bijzonder."
Simons zegt dat ze zich "altijd gedragen" voelt door haar kiezers. Maar de Bij1-leider noemt het ook vermoeiend om Kamerlid te zijn, omdat politiek voor haar 24 uur per dag doorgaat. "Dan loop ik in de supermarkt en denk ik: waarom zijn die labels eigenlijk zo slecht leesbaar? Of in de stad denk ik: wat een gek gebouw en waarom staat het eigenlijk leeg?"
Fijn zonder mes in je rug, zonder constant om te hoeven kijken en zonder op eieren te hoeven lopen.
Ook ín de Kamer is veel te doen, zeker als je in je eentje bent. Er zijn vijftien vaste commissies van Kamerleden die verschillende onderwerpen behandelen en dan nog een aantal tijdelijke commissies. Te veel om je mee te bemoeien voor één Kamerlid.
Voor Den Haan is het nog iets lastiger, omdat ze geen partij meer achter zich heeft staan. Ruim een maand na de verkiezingen ging ze met ruzie weg bij 50Plus, die daarmee uit de Tweede Kamer verdween. "Heel fijn", noemt Den Haan het om weg te zijn bij de partij die haar naar Den Haag haalde. "Fijn zonder mes in je rug, zonder constant om te hoeven kijken en zonder op eieren te hoeven lopen."
Den Haan zegt dat ze zich nog wel focust op de ouderen-onderwerpen waarvoor is gekozen, in de praktijk zijn dat vooral sociale zaken, wonen en zorg. Hoewel ze daarmee dus veel onderwerpen niet (of minder intensief) doet, komt het alsnog soms niet uit. "Laatst waren er drie commissiedebatten tegelijk gepland waar ik heen wilde. Tsja, hoe dan?"
Waar Den Haan senioren belangrijk vindt, richt BBB zich op "alles wat boer en platteland is". En dat is niet alleen de commissie Landbouw, merkt Caroline van der Plas. "Infrastructuur is ook belangrijk, openbaar vervoer en wegen. Alles van Economische Zaken ook, de commissie EU-zaken wat betreft subsidies en zelfs integratie en inburgering raakt het platteland ook."
We moeten praten over wat voor land we willen zijn.
Simons benadrukt dat fracties natuurlijk medewerkers hebben ter ondersteuning, maar debatten, vergaderingen en interviews komen toch echt op haar bordje terecht. "We hebben proberen te trechteren naar wat voor ons belangrijk is: gelijkwaardigheid, relatie overheid-burger, mensenrechten."
Veel te doen dus, maar er kan dan ook best wat gelaten worden in de Kamer, vinden ze alle drie. Den Haan en Simons hekelen het feit dat debatten vaak verzanden in details of in allerlei zijpaden eindigen. "We moeten niet de hele tijd ingaan op elke actualiteit, maar juist ruimte maken voor ideologische debatten", schetst de Bij1-leider. "We moeten praten over wat voor land we willen zijn."
'Zoveel voor de bühne'
De Fractie Den Haan-voorvrouw noemt het formatiedebat over het verslag van informateur Tjeenk Willink als voorbeeld. "Dan beginnen partijen over de kinderopvangtoeslagen. Ook heel belangrijk, maar een ander onderwerp dan de formatie." Ze noemt verder voorstellen in de Kamer over het conflict in Gazastrook. "Daar gaan wij toch niet over? Er gebeurt hier zoveel voor de bühne, daar heb ik moeite mee."
Volgens Simons ligt daar een rol voor de nieuwe Kamervoorzitter Vera Bergkamp (D66). "Die mag best wat vaker zeggen: dit is niet het onderwerp van debat vandaag." Sowieso mag het voorzitterschap wel wat strakker worden ingevuld, vindt de Bij1-leider.
Het lijkt volgens haar vaak alsof de Kamer wat vragen mag stellen aan het kabinet, terwijl het andersom moet zijn. "Ze komen toch aan ons verantwoording afleggen?" Daarbij praten bewindspersonen dan ook nog vaak "lekker vaag en wollig", vindt Simons. De voorzitter zou wat haar betreft ministers en staatssecretarissen er vaker op moeten aanspreken of meer ruimte bieden aan Kamerleden om langer door te kunnen vragen.
Deze week kwam Simons in aanvaring met demissionair premier Rutte over een motie die ze had ingediend:
Van der Plas probeert in de Kamer zo af en toe een praktische verbetering aan te dragen, vertelt ze. Tot nog toe zonder veel succes. Zo wilde ze een formatiewhatsappgroep zodat de Kamer voortaan vóór de pers zou worden geïnformeerd over de voortgang. "Dat wordt dan weggelachen, dan beginnen ze over Zuckerberg dit en dat, maar zelf komen ze niet met iets en dus blijft het lekken naar de pers gewoon doorgaan."
Sowieso vindt Van der Plas dat alles in Den Haag nogal lang duurt. Minder woorden, meer daden, wil ze zien. "Het CDA heeft het over 'nu doorpakken' en D66 over 'nieuw leiderschap'", haalt ze campagneslogans aan. "Maar er wordt niet doorgepakt, er is geen nieuw leiderschap. In plaats daarvan zitten we in een formatie die al kweetniet hoelang duurt."
Niet alles hoeft lang te duren, want alle drie de eenvrouwsfracties vinden dat ze al wat hebben bereikt in de drie maanden in de Kamer. Van der Plas noemt het voorstel (samen met de SP) om de Westerscheldetunnel tussen Zeeuws-Vlaanderen en de rest van Nederland tolvrij te maken, Den Haan noemt de prikbussen die de wijken ingaan om te vaccineren.
Sinds jij in de Kamer zit gebeurt er weer wat, zeggen ze tegen mij.
Simons noemt de aandacht die ze heeft gegenereerd voor sekswerkers, maar ook simpelweg de aanwezigheid van haar partij in Den Haag. "Het is een tastbare prestatie dat we een fractie van kleur zijn." En dat leidt ertoe, benadrukt ze, dat meer mensen zich gaan verdiepen in wat er aan het Binnenhof gebeurt. "Ik hoor in mijn omgeving dat mensen opeens debatten gaan kijken, dat ze interesse krijgen in de politiek. Mooi toch?"
Van der Plas merkt datzelfde in haar omgeving. "Sinds jij in de Kamer zit - en ze noemen ook Sylvana - gebeurt er weer wat, zeggen ze dan tegen mij. Wij nemen allebei geen blad voor de mond en dat spreekt de mensen aan."
'Eerst een week slapen'
Nu het reces echt is begonnen na het extra ingelaste coronadebat van woensdag, hebben de fractieleiders geen Haagse verplichtingen tot en met 6 september. Maar ze hebben toch genoeg te doen.
Zo wil Den Haan deze zomer een besluit nemen over haar toekomst. Drie partijen hebben haar "concreet" gevraagd zich bij hen aan te sluiten en ze overweegt het serieus om over te stappen. Welke partijen het zijn, wil ze nog niet kwijt. Wel dat de optie om een eigen partij op te richten ook nog op tafel ligt, of gewoon zo doorgaan als eenpitter.
Van der Plas heeft de komende weken de hele agenda nog vol staan met allerlei werkbezoeken. "Er zijn heel veel mensen die hun verhaal kwijt willen en die wil ik niet teleurstellen", zegt de BBB-voorvrouw.
Simons gaat het reces gebruiken om nog een extra schifting te maken in de onderwerpen die haar partij wil 'doen'. "Het is nu nog niet te veel, maar ik wil ook niet pas gaan kiezen als ik al overspannen op bed lig. Dan is het te laat."
Overigens gaat de Bij1-leider niet meteen aan de slag. "Nee, ik ga eerst een week slapen."
