Wensouders na advies om adopties te stoppen: 'Misschien gebeurt het helemaal niet meer'

• Anna Mees

  redacteur Online

Mensen die wachten op hun adoptiekind uit het buitenland reageren ontsteld op het advies van de commissie-Joustra aan het kabinet om te stoppen met adopties. Ze zitten vol vragen en onzekerheden. "Je beseft: misschien komt ons adoptiekind wel helemaal niet meer."

Volgens de commissie waren er bij adopties tussen 1967 en 1997 ernstige misstanden zoals kinderdiefstal en vervalste documenten. Problemen zouden tot op de dag van vandaag voortduren en omdat er praktijken nog steeds niet deugen, moeten kinderen helemaal niet meer naar Nederland gehaald worden, citeert het AD het advies van de commissie.

Marleen van Burg en haar man zijn geschrokken van het nieuws. "Wat heeft dit voor consequenties? Het levert allemaal spanning op." De twee wachten door allerlei tegenvallers al tien jaar op het moment dat ze een kind mogen adopteren. Vanwege corona konden ze vorig jaar hun beoogde zoon (bijna 4) nog niet ophalen uit Zuid-Afrika. Nu wil een nieuwe rechter nogmaals kijken of hij toch geen biologische familie heeft. "Je beseft: misschien gebeurt het wel helemaal niet meer. Onze enige houvast op dit moment is bidden. En dat doen we dus ook zeker."

Paardenmiddel

Een echtpaar dat meer geluk had is Josee Veldkamp en haar man. Met kerst hebben zij hun derde kind opgehaald uit Zuid-Afrika. "Mijn jongste dochter reageerde op het nieuws met: 'gelukkig zijn wij binnen'. Onze situatie heeft een happy ending gekregen." Als het kabinet het advies zou overnemen, zou Veldkamp dat een "paardenmiddel" vinden. "Als je alles stopt, stop je ook de goede kanalen en werk je ook kinderleed in de hand. De kinderen die een gezin zouden krijgen, komen terecht in nog veel kwetsbaardere situaties."

Dat er in de jaren 70, 80 en 90 misstanden waren en dat dat vreselijk is voor de betrokkenen, daar zijn de adoptieouders het over eens. Maar over wat er nu nog misgaat, tasten de Landelijke Vereniging voor Adoptieouders (Lava) en ook adoptiebemiddelaars in het duister. "Over wat er in die jaren is gebeurd, moet de onderste steen boven komen, dat ondersteunen wij ook", zegt Sander Vlek van Lava. "Maar wat is het bewijs voor wat er nu aan de hand is?"

De vier bureaus die bemiddelen bij adopties uit het buitenland, de samenwerkende vergunninghouders, wachten ook met smart op het rapport en details. Voorzitter Sanne Buursink zegt dat ze met de commissie-Joustra heeft gesproken. "De gesprekken die wij hebben gevoerd, waren gericht op het verleden. Bij ons is geen onderzoek naar het heden gedaan. En ik herken misstanden niet in de huidige praktijk. Het advies om met adoptie te stoppen is mij gezien de huidige zorgvuldige procedures, echt een raadsel."

Het rapport verschijnt komende maandag, de ministerraad vergadert er vandaag over. De commissie wil niet inhoudelijk reageren en verwijst naar de persconferentie van maandag.

Bij Mirjam en Doriet ging er destijds veel mis. Ze werden uit Indonesië geadopteerd als zussen, maar bleken dat niet te zijn:

Volgens emeritus hoogleraar adoptiestudies (Universiteit Utrecht) René Hoksbergen draait het vooral om zaken die in het land van herkomst niet goed geregeld zijn. Concrete aanwijzingen dat er op dit moment dingen misgaan heeft hij niet, maar dat er in de adoptiewereld nu nog steeds zaken niet deugen zoals de commissie-Joustra stelt, zou hem niet verbazen.

Helemaal stoppen met adopteren, vindt Hoksbergen te ver gaan. "Er zijn altijd kinderen, denk aan albino's in Afrikaanse landen, die in hun land van herkomst totaal geen kans krijgen. Voor dit soort kinderen moet adoptie een mogelijkheid blijven."

Maar het huidige systeem waarbij particuliere organisaties voor wensouders werken en door hen betaald krijgen, vindt hij ongeschikt. "Er moet één bemiddelaar zijn, verwant aan het ministerie van Justitie, die niet afhankelijk is van financiën die binnenkomen van bemiddeling."

Hoksbergen vindt dat het ook voor bijvoorbeeld Chinese kinderen die om hun fysieke afwijkingen te vondeling worden gelegd, mogelijk moet blijven om geadopteerd te worden.

Dit speelt bij Klaas Willem Koffeman en zijn vrouw. "Onze zoon is mist meerdere vingers en een teen en zit in een tehuis met 200 of 300 kinderen. Wij willen hem een betere toekomst geven. Wat voor een misstanden kunnen er zijn als kinderen te vondeling worden gelegd?"

Verliezers

Ook voor de familie Koffeman gooide corona eerder al roet in het eten. Naar China reizen kan voorlopig nog niet. De spullen van de babykamer die ze klaar hadden staan, hebben ze laatst verkocht. Een nieuwe kamer voor de jongen van drie is ingericht.

Hoe langer het duurt, hoe moeilijker het wordt, vreest Koffeman. "Toen hij twee was, sprak hij de taal nog niet zo goed. Het wordt straks allemaal lastiger met achterstanden en noem maar op. Er zijn alleen maar verliezers."