'Een op de vier musea in voortbestaan bedreigd'

Een kwart van de musea dreigt binnen een jaar om te vallen door de coronacrisis. Door de maandenlange gedwongen sluiting en lagere bezoekersaantallen dan gebruikelijk hebben zij grote moeite om hun hoofd boven water te houden, concludeert de Museumvereniging na een enquête onder haar leden.

Vooral particuliere musea en gemeentemusea hebben het zwaar. Het gaat om instellingen met minder dan 40.000 bezoekers per jaar. Die komen niet of nauwelijks in aanmerking voor het steunpakket van 300 miljoen euro, dat het kabinet dit voorjaar beschikbaar stelde voor de culturele sector.

Passende steun

De Museumvereniging wil dat alle musea een tegemoetkoming krijgen voor de doorlopende kosten die zij maakten tijdens de verplichte sluiting en voor de beperkte bezoekerscapaciteit die ze nu hebben door de coronamaatregelen en de anderhalvemetersamenleving. Ook moet het als het aan de branchevereniging ligt fiscaal aantrekkelijker worden om geld te schenken aan een museum.

"Passende steun is cruciaal om de coronacrisis door te komen", laat de Museumvereniging weten. "Het grote en steeds diversere publiek dat musea door het hele land bereiken, verdient dat een enorm cultuurkapitaal dat van ons allemaal is voor allen bereikbaar blijft, ook in de anderhalvemetersamenleving of na de coronacrisis. En alleen samen vertellen de musea het hele, actuele verhaal van onze steeds veranderende samenleving."

Tijdens de lockdown moesten alle musea hun deuren sluiten. Ondertussen is zo'n 90 procent weer open. Wel hebben veel musea te maken met aangepaste openingstijden, bijvoorbeeld omdat er minder vrijwilligers beschikbaar zijn, en de beperkte bezoekerscapaciteit. De meeste musea krijgen daardoor maar een kwart van het normale aantal bezoekers binnen.

"We zien wel al veel Museumkaarthouders die naar musea gaan, maar het gewone bezoek blijft achter", vertelt directeur Mirjam Moll van de Museumvereniging. "Dat komt denk ik doordat mensen zich nog niet veilig voelen in musea." Volgens Moll is dat nergens voor nodig, omdat in een protocol is geregeld dat bezoekers genoeg afstand kunnen houden van anderen.

Flyeracties, vlaai en heidagen

Het Textielmuseum in Tilburg is een van de musea die het moeilijk hebben. Net na de heropening begin juni kwamen er maar zo'n 30 tot 40 bezoekers per dag. Inmiddels is dat opgelopen naar zo'n 150, maar dat is nog steeds een stuk minder dan normaal in deze periode.

Het museum is daarom flyer- en postercampagnes begonnen bij hotels en campings in de regio. "Zo hopen we dat mensen die naar de Efteling wilden gaan naar ons toe komen op een regenachtige dag", zegt hoofd museumzaken Elles van Vegchel.

Ook Museum Klok & Peel in Asten merkt dat de bezoekersaantallen tegenvallen. "Vroeger kwamen hier grote bussen naartoe, voornamelijk met groepen senioren. Maar die komen nu niet meer", vertelt operationeel manager Frank van Kempen. "Daarnaast speelt voor ons mee dat die bezoekers vaak nog een kopje koffie met vlaai bestellen in ons museumcafé en een souvenirtje kopen in de winkel. Ook die inkomsten lopen we nu mis."

Erg spannend

Het Zaans Museum kampt met dezelfde problemen. Het museum in Zaanse Schans trekt maar zo'n 30 tot 40 procent van de bezoekers die er in deze tijd van het jaar zijn. Normaal gesproken komen er veel buitenlandse toeristen, maar nu moeten ze het vooral van Nederlandse dagjesmensen hebben.

De busladingen met Chinezen die kwamen lunchen of een drankje kwamen drinken zijn er niet meer. Om nog maar te zwijgen over de bedrijven die de zalen van het museum huurden voor heidagen of de speciale arrangementen en rondleidingen die werden georganiseerd in combinatie met een bezoek aan de Zaanse Schans. "Als de noodmaatregelen wegvallen en de bezoekersaantallen zich niet herstellen, wordt het volgend jaar heel erg spannend", zegt woordvoerder Marieke Verweij van het museum.

Te laat

Voor sommige musea komt de noodoproep van de Museumvereniging te laat. Zo heeft Tassenmuseum Hendrikje in Amsterdam zijn deuren al gesloten. "Samen met mijn team waren wij bezig om de visie betreffende de tas, identiteit, mode, metier en maatschappij tot leven te laten komen. Helaas heeft de realiteit ons ingehaald", aldus directeur Manon Schaap.