Fractieleiders spreken over coalitie-irritatie: 'Zo houden we het niet vol'
Nu de greep van het coronavirus op de politieke agenda enigszins verslapt, komt er meer ruimte voor geharrewar, ook binnen de coalitie. De vier fractievoorzitters hebben vorige week een stevig gesprek gehad over de oplopende onderlinge irritatie. "Als dit zo doorgaat, houden we het geen negen maanden meer vol", was te horen.
Directe aanleiding voor het uitpraatmoment was de opmerking van ChristenUnie dat het "niet voorstelbaar" is dat dit kabinet nog een besluit neemt over opening van vliegveld Lelystad. Kamerlid Bruins zei ruim een week geleden dat het vliegveld nog niet aan alle voorwaarden voldoet en dat het niet nodig is om nu al knopen door te hakken.
VVD, en in mindere mate CDA, waren op zijn zachtst gezegd not amused. "Er was geen enkele reden om daarover te beginnen, alles ligt stil, en dan toch even een puntje scoren", klonk het. Vliegveld Lelystad is al jaren een heet hangijzer; het zou eerst in 2018 opengaan, maar dat werd om allerlei redenen verschillende keren uitgesteld. Vooral VVD is erg voor opening, en het staat ook in het regeerakkoord.
Staatsgreep
Niet alleen het dossier Lelystad leidde tot wrijving, vlak daarvoor was het biomassa. D66 en ChristenUnie zeiden daarover, ook vorige week, dat er geen subsidie meer naar nieuwe biomassacentrales zou moeten. Het kabinet houdt ondertussen juist vast aan biomassa.
Dan nóg twee grieven aan het adres van D66: "Ze pakken daar opeens Hugo de Jonge met zijn coronawet aan alsof hij een staatsgreep wil plegen." En: "waarom willen ze er direct een schepje bovenop nadat Remkes met zijn stikstofrapport is gekomen?" Dat rapport kraakt de stikstofaanpak van het kabinet en regeringspartij D66 vindt samen met de oppositie dat Remkes groot gelijk heeft dat de uitstoot meer beperkt moet worden. Ook dat was tegen het zere been van VVD en CDA.
Dat de verwijten vaak de kant van D66 op komen, heeft te maken met de profileringsdrang van de sociaalliberalen, zegt politiek verslaggever Ron Fresen. "Ze vinden dat andere partijen meer gezien worden in het kabinet, ook tijdens deze coronacrisis. Dus D66 wil zich graag profileren op thema's die zij belangrijk vinden: milieu, klimaat en de rechtsstaat."
Géén miljard euro
Maar de verwijten gingen ook de andere kant op. Zo was een punt van discussie tussen de fractieleiders Dijkhoff, Jetten, Heerma en Segers de steun van de VVD aan een motie van Forum voor Democratie en Van Haga om géén miljard euro naar Afrika te sturen.
En D66 vindt in het verlengde daarvan dat VVD "wel heel makkelijk afstand neemt" van handelsverdragen, waar handelsminister en potentieel lijsttrekker Kaag vaak veel tijd en moeite in heeft zitten.
Verdampen
Veel gespreksstof dus voor het viertal, maar ze zijn er voorlopig uitgekomen onder het motto: "Laten we het hoofd koel houden, want we moeten nog even". Dat 'even' duurt nog een maand of negen, want dan zijn de Tweede Kamerverkiezingen. Geen van de coalitiepartijen heeft er baat bij om die eerder te houden, zegt Fresen. Ook de VVD niet, die in de peilingen mijlenver voorstaat op de andere partijen. "Als het kabinet valt, dan straalt dat negatief af op premier Rutte."
De vraag is overigens of de rem er echt op gaat, want na de zomer begint de campagne. En dan mag je aannemen dat de verschillen alleen maar meer worden benadrukt. "Ruimte nemen mag", zegt Fresen. "Maar afstand nemen van het kabinetsbeleid blijft altijd riskant."
