Waarom komen relatief veel geradicaliseerde moslims uit Zoetermeer?
Maandagmiddag werden twee terreurverdachten uit Zoetermeer opgepakt; een 34-jarige man werd aangehouden in zijn auto, een 20-jarige man werd door een arrestatieteam uit zijn ouderlijk huis gehaald. De Zuid-Hollandse gemeente heeft al jaren te maken met geradicaliseerde moslims.
Er zijn in Nederland twintig zogenoemde 'jihadgemeenten', waarvandaan relatief veel mensen naar IS-gebied zijn gereisd. Zoetermeer is een van die gemeenten. Uit de stad met 125.000 inwoners vertrokken vijftien Syriëgangers, onder wie Laura H.. Dat gebeurde tussen eind 2012 en 2016. Ook de naburige gemeenten Den Haag, Delft en Schiedam hadden relatief veel uitreizigers.
De mannen die maandag in Zoetermeer zijn opgepakt worden verdacht van het voorbereiden van een aanslag. Of de twee banden hebben met Nederlandse (voormalig) IS-strijders is nog niet bekend. Het is volgens terrorismedeskundige Jelle van Buuren van de Universiteit Leiden wel aannemelijk dat de mannen "in los/vast-verband" contact hadden met IS-sympathisanten in Zoetermeer en omgeving, of door uitreizigers uit de stad geïnspireerd zijn.
Al-Qibla-moskee
Vanaf 2005 groeide er langzaam een extremistische kern in Zoetermeer. Die vormde zich rond Mohamed Talbi, eerst voorzitter en later docent bij de Al-Qibla-moskee in de wijk Meerzicht. De charismatische Talbi preekte in het Nederlands en werd al snel populair onder de jongere moskeebezoekers. Uit een reconstructie van NRC Handelsblad blijkt dat de lessen van Talbi vanaf 2010 ook veel islamitische jongeren uit de regio trokken.
Op enig moment ontstond er ruzie in de moskee. De aanhangers van Talbi vonden imam Baghdad Kaddouri en het bestuur van de moskee 'verwesterd'. Het bestuur had het vermoeden dat Talbi buiten de preken om jongeren ronselde voor de jihad in Syrië. Vanaf eind 2012 vertrokken tientallen jonge moskeegangers naar Syrië, om zich bij IS aan te sluiten.
Nadat het Talbi door de Zoetermeerse burgemeester Charlie Aptroot (VVD) verboden werd om nog in de Al-Qibla-moskee te komen, op straffe van sluiting van het gebedshuis, dook hij zelf ook op in Syrië. Hij ging daar als Abu Bashir al-Hollandi door het leven. Na 2013 is er niets meer van hem vernomen.
'Goed in de smiezen'
Voor zover bekend zijn acht Zoetermeerse IS-gangers omgekomen in Syrië of Irak. Vier mensen zijn teruggekeerd naar de gemeente. Van de groep rond Talbi is weinig meer over. "Maar extremistische kernen zijn hardnekkig", zegt Van Buuren. "Ze slagen erin steeds nieuwe aanhang te vinden. Dat geldt voor groepen in de hele regio Den Haag. Niet alle sympathisanten van toen zijn weg uit Zoetermeer, er ontstaat een combinatie van oude en nieuwe mensen."
Volgens Van Buuren vormen ze niet direct een gevaar. "Ik heb geen aanwijzingen dat er op dit moment een lokaliseerbare kern is rond een moskee of buurthuis waar de gemeente geen zicht op heeft. Er is geleerd van het verleden. Gemeenten hebben zelf weinig bevoegdheden, maar er wordt beter samengewerkt met de politie en veiligheidsdiensten. Voor zover dat mogelijk is hebben ze geradicaliseerde inwoners goed in de smiezen."
Burgemeester Aptroot vindt het "niet leuk" dat de maandag opgepakte terreurverdachten uit zijn stad komen. Hij wil er niet uit opmaken dat er een nieuwe generatie jongeren in de gemeente geradicaliseerd is.
"Ik vind wel dat we heel scherp moeten zijn", zegt hij vandaag tegen het AD. "Ik heb regelmatig contact met de moskeeën in Zoetermeer omdat we eerder het probleem met die haatimam hadden. Volgens mij gebeurt zoiets hier al jaren niet meer. Maar er kan natuurlijk altijd een of andere gek zijn, zo'n haatfiguur, die toch probeert jongeren te beïnvloeden. Dat is hier kennelijk ook gebeurd."
