'Een politie-infiltrant mag best veel, maar niet verdachten op ideeën brengen'

Een werpbijl, een dolk, een mobieltje. Dat werd gevonden bij huiszoekingen bij de twee mannen uit Zoetermeer die zijn aangehouden op verdenking van het voorbereiden van een terroristische aanslag. Geen explosieven. Het doelwit van de mannen van 20 en 34 is onduidelijk. Het OM meldt dat ze eind dit jaar een aanslag wilden plegen met bomvesten en een of meer autobommen.

"Het lijkt alsof er best wel vroeg is ingegrepen. Ik hoorde tegelijkertijd ook dat het OM de bewijsvoering nauw in de gaten heeft gehouden", zegt oud-AIVD-medewerker en directeur van het International Centre for Counter-Terrorism Renske van der Veer in Nieuwsuur. "Maar bewijsvoering komt niet alleen maar uit wat je tegenkomt in een huis. Het komt bijvoorbeeld ook uit de informatie van infiltranten."

Omstanders filmden de inval in Zoetermeer:

De actie deed Van der Veer denken aan de operatie in Arnhem, waarbij vorig jaar september in Arnhem en Weert zeven terreurverdachten werden opgepakt na een infiltratieoperatie. De indruk was daarna dat het zware middel van infiltratie een aanslag heeft voorkomen.

Deurbel

Over de infiltratie bij de mannen uit Zoetermeer is nog veel onduidelijk. "Er is in oktober een ambtsbericht uitgebracht door de AIVD. Dat betekent dat de AIVD signalen heeft gehad en ook echt wel verdenkingen heeft gezien dat deze mannen met iets naars bezig waren. Dat is ongetwijfeld in een contra-terrorismeonderzoek naar boven gekomen", zegt Van der Veer.

Ze vergelijkt het ambtsbericht met een deurbel voor andere diensten. "De AIVD zegt dan: wij hebben informatie en we willen dat iemand anders daarmee aan de slag gaat. In dit geval de politie en het OM. Er is een groot onderzoek opgestart door de landelijke eenheid en in dat politieonderzoek zijn infiltranten ingezet."

Als de politie besluit tot infiltratie, zijn er volgens Van der Veer twee mogelijkheden: er wordt gebruik gemaakt van een informant of een daadwerkelijke infiltrant. "Als er een infiltrant wordt ingezet dan kan het dat een politiemedewerker zelf zijn, die daar veel ervaring mee heeft, of in sommige gevallen kan ervoor gekozen worden om iemand anders aan te trekken. Bijvoorbeeld iemand met een speciaal profiel, van wie wordt gedacht: die maakt een goeie kans om contact te leggen met een verdachte."

Niet op ideeën brengen

Nadat de infiltranten contact hebben met de verdachten, mogen ze ze niet beïnvloeden. "Dat is het belangrijkste principe in de politiewet als het gaat om infiltratie. Er mag best wel veel, maar wat een infiltrant niet mag is een verdachte op een bepaald idee brengen."

De terrorisme-expert noemt het verder opvallend dat een van de verdachten 34 jaar oud is. "We weten dat de demografie van jihadisten vaak jong is. Het zijn vaak jonge mannen en deze man is wat ouder. En ook zijn Iraanse achtergrond valt op. We weten nog niks over hem verder", zegt Van der Veer.

Zoetermeer

Dat beide mannen uit Zoetermeer kwamen, springt volgens haar ook in het oog. Verschillende salafisten komen uit Zoetermeer en zeker 30 jihadisten zijn vanuit de Zuid-Hollandse stad naar Syrië afgereisd.

"Het is in mijn beleving nog niet helemaal duidelijk", zegt Van der Veer over mogelijke banden met dat netwerk. "Het OM heeft gezegd dat het gaat om een op zichzelf staande zaak. En ook twee op zichzelf staande mannen. Daaruit zou je kunnen concluderen dat er geen contacten zouden zijn geweest met dat grotere netwerk in Zoetermeer."

Van der Veer was te gast in Nieuwsuur: