Arabieren massaal de straat op: is de Arabische Lente 2.0 een feit?
Het is nogal een opsomming: de Libanese premier Hariri is gisteren afgetreden na dagenlange protesten tegen zijn regering. In Irak gaan tienduizenden jongeren elke week de straat op om verandering te eisen. Ook Egyptenaren doen mee aan demonstraties: zij gingen na jaren het Tahrirplein op om het aftreden van hun president te eisen.
In Algerije trad de hoogbejaarde president Bouteflika op 2 april af na 30 jaar aan de macht te zijn geweest. Vlak daarna leidde een revolutie in Sudan tot het aftreden van president Bashir. Inmiddels is daar een overgangsregering van militairen en burgers.
Niet verrassend duikt de term Arabische Lente weer op. Ook toen, eind 2010/begin 2011, leidden grootschalige protesten in Noord-Afrika en het Midden-Oosten tot het vertrek van dictators.
Hoe terecht is dat? We legden het voor aan drie deskundigen: Chams Eddine Zaougui, Khadija Hamouchi en Laila al-Zwaini.
"Ik zou niet spreken van een nieuwe Arabische Lente. Dit is de oude beweging, die in 2011 aan de oppervlakte kwam. De opstanden van toen kan je best Arabische Lente noemen, als je lente ziet als iets dat begint, iets nieuws. Maar wat er nu gebeurt is niet nieuw. Dit is een voortzetting van acht jaar. Het is normaal dat dat proces lang duurt en kronkelig verloopt.
Wat je nu vooral ziet is dat de jongeren laten zien een lange adem te hebben. Zelfs in Egypte, waar de repressie alleen maar erger geworden is, zijn jongeren alsnog de straat opgegaan.
Net als acht jaar geleden beïnvloeden demonstranten elkaar. Niet voor niks volgden Algerije, Sudan, Egypte, Irak en nu Libanon elkaar behoorlijk snel op. Toch zie je wel dat elke bevolking uiteindelijk kiest voor een strijd die past bij het eigen tempo. Neem de Algerijnen, toen in 2011 de protesten begonnen in de buurlanden bleef het in Algerije relatief rustig. Pas toen de 80-jarige Bouteflika dit jaar weigerde om af te treden, liep de emmer daar over."
"Ik heb de term Arabische Lente nooit passend geworden. De eerste zogenaamde Arabische Lente begon in de winter, de opstanden nu in de herfst om maar iets te noemen. Los daarvan denk ik wel dat de huidige demonstranten goed gekeken hebben naar de opstanden van 2011 en daar lessen uit getrokken hebben.
De protesten in 2011 werden vooral gedreven door woede en de eisen waren heel basaal: brood, rechtvaardigheid en vrijheid. De eisen nu zijn veel explicieter. Mensen vragen om investeringen en om verkiezingen. Het is veel moeilijker voor regimes om dat soort protesten neer te slaan. Daarnaast heeft de Arabische wereld gezien hoe riskant het is om een opstand te beginnen. Dat dat beantwoord kan worden met fors geweld.
De voedingsbodem is nog wel hetzelfde. Het zijn in alle landen weer met name jongeren die de straat opgaan en risico's nemen. Hier in Libanon worden vooral zij direct geconfronteerd met het falende politieke systeem. Er is geen of alleen slechtbetaald werk voor hoogopgeleide jongeren, terwijl de huren hoog zijn. Universiteiten kosten soms tienduizenden dollars.
De enige manier om de situatie voor hen te verbeteren is gezondere machtsverhoudingen. Maar deze landen hebben nooit de kans gekregen om zelf een systeem op te bouwen."
"We zitten pas in de eerste vijf minuten van de Arabische Lente. Dictators wegsturen is alleen de eerste stap. Alleen in Tunesië en in Sudan zijn daadwerkelijke veranderingen aan de gang.
In tegenstelling tot 2011 is democratisering nu niet het toverwoord, maar waardigheid. Zo werd in Irak de democratie in sneltreintempo en onder druk van buitenlandse belangen ingevoerd, dat heeft veel problemen alleen maar erger gemaakt. Er moet geluisterd worden naar de belangen van burgers. Daarom vind ik Sudan een sterk voorbeeld. De demonstranten daar hadden een plan. Er is nu een overgangsregering.
Ik vind het heel waardevol om te zien wat er nu gebeurt. Net als in 2011 zie je dat in zowel Sudan als in Libanon en Irak eenheid de boventoon voert, boven sektarische verschillen. Bovendien zijn de jongeren in Irak het medicijn tegen nieuwe terreurbewegingen. Het is ook aan het westen om de opstanden van die jongeren te steunen en te versterken."
