Griekenland komt met maatregelen na crisisberaad over migranten
Het aantal migranten dat deze maand in Griekenland aankwam is het hoogst sinds drie jaar tijd. Daarom heeft premier Mitsotakis zijn kabinet bijeen geroepen voor een spoedberaad, waar is besloten om de situatie in de opvangkampen op de eilanden te verlichten. Dat gebeurt onder meer door mensen die tot kwetsbare groepen horen, bijvoorbeeld alleenreizende minderjarigen en zwangere vrouwen, naar het vasteland over te brengen.
De directe aanleiding is de aankomst van zestien boten met 650 migranten op Lesbos in 24 uur tijd. De nieuwe premier is sinds juli actief en overlegde met onder meer het ministerie van Defensie en Buitenlandse Zaken over een plan van aanpak. De maatregelen die zijn afgesproken, gaan vooral over de kampen op de eilanden Lesbos, Samos, Chios, Leros en Kos.
In deze video van vorig jaar kun je zien hoe de vluchtelingen leven in kamp Moria op Lesbos:
In eerste instantie worden 1500 mensen naar het noorden van Griekenland gebracht, in ieder geval 1000 van hen komen van Lesbos. 116 minderjarigen die op de eilanden wachten op gezinshereniging worden onmiddellijk overgebracht naar de landen in de Europese Unie waar hun families zijn. De komende weken gaan 250 minderjarigen van de eilanden naar een speciale opvang op het vasteland.
Verder wil de Griekse regering dat de asielprocedure verandert. De bedoeling is dat asielzoekers die na een eerste beoordeling worden afgewezen, meteen worden teruggestuurd naar Turkije of naar hun land van herkomst. Daarbij wil de Griekse regering het onmogelijk maken om nog in beroep te gaan na een afwijzing.
De bewaking van de zeegrenzen moet verder strenger worden, in samenwerking met het Europese kustwachtagentschap Frontex, de EU en de NAVO. De Griekse kustwacht wordt versterkt met tien speedboten, waarmee smokkelaars uit Turkije onderschept moeten worden. Ook wil Griekenland dat de controle van de politie op illegale migranten, op de eilanden en het vasteland, strenger wordt.
De druk op lokale overheden moet worden verlicht door daar meer mensen beschikbaar te maken, vooral op de eilanden.
Erbarmelijke omstandigheden
Verspreid over vijf eilanden zitten ongeveer 25.000 mensen in vluchtelingenkampen. De nieuwe regering heeft beloofd om de erbarmelijke levensomstandigheden in die kampen aan te pakken. En om de asielprocedure te versnellen. "Daar is niemand op tegen, maar het is onduidelijk hoe de regering denkt dat in deze situatie te bewerkstelligen", zegt correspondent Conny Keessen.
Tot en met 25 augustus kwamen 5860 migranten per boot aan op de Griekse eilanden. Uit statistieken van de VN-vluchtelingenorganisatie blijkt dat dit het hoogste aantal is sinds maart 2016.
In deze grafiek van UNHCR is te zien dat er ook in juni en juli dit jaar meer vluchtelingen de oversteek maakten dan de afgelopen jaren:
Ook als je het aantal succesvolle migratiepogingen via land en zee optelt, is de afgelopen drie maanden sprake van een stijging ten opzichte van de afgelopen jaren. Maar vluchtelingenorganisatie UNHCR benadrukt dat het voorlopig nog niet gaat om een forse stijging. Vorig jaar kwamen er 50.508 migranten uit Turkije in Griekenland aan. Dit jaar zijn dat er tot en met 25 augustus 31.265.
Deze cijfers staan in schril contrast met de enorme aantallen tijdens de vluchtelingencrisis. Op het hoogtepunt kwamen er in oktober 2015 ruim 200.000 migranten over de land- en zeeroutes naar Griekenland.
Wat is de oorzaak van de huidige piek?
Griekenland beschuldigt Turkije ervan dat het te weinig doet om de migranten tegen te houden. De Griekse minister van Buitenlandse Zaken zegt dat hij de Turkse ambassadeur heeft ontboden. Op de achtergrond speelt dat de relatie tussen de twee buurlanden altijd gespannen is.
Andersom beschuldigt Turkije de EU ervan dat het al jaren afspraken uit de zogeheten vluchtelingendeal niet nakomt. Deze in 2016 tussen Brussel en Ankara gemaakte afspraak leidde tot een sterke daling in de migrantenstroom naar Griekenland.
Volgens het akkoord neemt Turkije de vluchtelingen terug die in de EU geen asiel krijgen. In ruil daarvoor neemt de Unie Syrische vluchtelingen op uit Turkije. "Dat proces ligt nu behoorlijk stil, want de asielprocedures op de eilanden zijn nagenoeg vastgelopen", legt Turkije-correspondent Lucas Waagmeester uit.
Een mogelijke verklaring voor de piek van de afgelopen dagen zijn berichten over deportaties van Syrische vluchtelingen uit Turkije. Sinds juli zouden enkele duizenden mensen zijn teruggestuurd naar Syrië. Dat heeft volgens Waagmeester angst aangewakkerd bij de naar schatting 3 tot 4 miljoen Syrische vluchtelingen in Turkije.
Lucas Waagmeester maakte half augustus een reportage over de deportaties:
De grote groep Syrische vluchtelingen is bang terug te worden gestuurd naar een land waar nog altijd een oorlog woedt. "Eerst werden ze met open armen ontvangen in Turkije, maar de sfeer is omgeslagen. Nu hoor ik van Syriërs die ik ken of spreek dat ze overwegen om misschien dan toch maar naar Europa te gaan."
Volgens UNHCR vormen Syriërs bijna een vijfde van alle migranten die dit jaar naar Griekenland kwam per boot. Veruit de grootste groep, ruim een derde, bestaat uit Afghanen.
Het is afwachten of Athene, Brussel en Ankara de komende tijd nader tot elkaar komen, om zo tot een oplossing te komen voor de overvolle vluchtelingenkampen. Maar gezien de spanningen tussen de EU en Turkije is dat op korte termijn onwaarschijnlijk.
