'VN-rapporteur uit felle kritiek na ontmoeting Máxima met Saudische kroonprins'

De VN-rapporteur die de moord op de Saudische journalist Jamal Khashoggi onderzocht, heeft felle kritiek geuit op de ontmoeting tussen koningin Máxima en de Saudische kroonprins Mohammed bin Salman. Tegenover het AD beschuldigt VN-rapporteur Agnes Callamard koningin Máxima van medeplichtigheid door de zaak-Khashoggi niet met de prins te bespreken.

Máxima sprak Mohammed bin Salman tijdens de G20-top in Japan. De twee hadden het onder meer over de verbetering van de economische positie van vrouwen in Saudi-Arabië. De moord op Khashoggi is niet ter sprake gekomen, liet de Rijksvoorlichtingsdienst eerder weten. De journalist werd vorig jaar gedood in het Saudische consulaat in Istanbul.

Callamard zegt tegen het AD dat ze het onbegrijpelijk vindt dat Máxima de kwestie niet aan de orde heeft gebracht. "Het is één ding om deze man te ontmoeten, het is iets anders om te zwijgen. Op dit punt staat zwijgen gelijk aan medeplichtigheid."

Eerder deze week verscheen een VN-rapport waarin staat dat er overtuigend bewijs is dat de prins betrokken is bij de moord op de journalist. Callamard wil dat er een internationaal onderzoek wordt ingesteld naar Mohammed bin Salman. Ook riep zij landen op om de sancties tegen Saudi-Arabië en de kroonprins uit te breiden.

Over het niet aankaarten van de zaak is Callamard duidelijk. "Als je niet spreekt en geen gerechtigheid eist, suggereert het dat je geen zorgen hebt. Stilte, een oogje dichtknijpen, een 'business as usual-aanpak' richting de steeds agressievere tactieken van te veel autocraten: dat zijn niet de kenmerken van het leiderschap dat we zouden moeten verwachten."

Ministerie op de hoogte

Máxima was bij de top in Osaka als speciaal pleitbezorger van de Verenigde Naties voor inclusieve financiering. Het gesprek met de kroonprins was vooral bedoeld als voorbereidend werk voor de volgende G20 in Saudi-Arabië, volgend jaar november.

Gevraagd naar het verhaal in het AD laat Callamard aan Nieuwsuur weten dat mensen in hoge posities met moreel of politiek gezag hun ogen niet moeten sluiten voor onrecht, machtsmisbruik, oorlogsmisdaden of andere zaken. "Zij moeten vanwege de macht en invloed die ze hebben juist hun stem gebruiken waar anderen dat niet kunnen."

'Kritiek zwelt aan'

"De kritiek op de ontmoeting van de koningin met de kroonprins zwelt hiermee nog verder aan", zegt verslaggever koninklijk huis Kysia Hekster. "Máxima's VN-baan moet neutraal zijn, maar ze is nu in politiek vaarwater terecht gekomen. Dat is schadelijk voor haar positie."

Een woordvoerder van Buitenlandse Zaken zegt dat het ministerie op de hoogte was van de ontmoeting tussen Máxima en de prins. "Dat is gebruikelijk bij internationale optredens van leden van het Koninklijk Huis."

Vorig jaar oktober bliezen minister Hoekstra en minister Kaag nog hun bezoeken aan Saudi-Arabië af vanwege de moord op Khashoggi. Koning Willem-Alexander noemde zijn dood "een hele ernstige zaak".

Verbazing in de Kamer

Vanuit de Tweede Kamer is verbaasd gereageerd op de ontmoeting van gisteren. "Wie dit gesprek tussen koningin Máxima en de Saudische kroonprins goedkeurde, begrijpt niks van diplomatie en nog minder van beeldvorming", schrijft Kamerlid Sjoerdsma van D66.

SP-Kamerlid Karabulut vraagt zich af welk nut het gesprek had. "Is het echt waar dat ze niet gesproken heeft over de moord op journalist Khashoggi? Onbegrijpelijk", schrijft ze op Twitter.

Maandag houdt de Tweede Kamer een al eerder gepland overleg over het mensenrechtenbeleid. D66, GroenLinks en SP kondigen aan dat ze het gesprek van koningin Máxima met de Saudische kroonprins daar aan de orde zullen stellen.