'Het blijft gissen waarom Baghdadi nu weer opduikt'

• Petra Steenhoff

  redacteur Online

"Heel opvallend", noemt Daan Weggemans van het Institute for Security and Global Affairs van de Universiteit Leiden de 'wederopstanding' van IS-leider Abu Bakr al-Baghdadi. Die was sinds 2014 niet meer in het openbaar verschenen en veel mensen gingen ervan uit dat hij dood was. Gisteren dook een video op waarin hij te zien zou zijn.

"Hoewel hij de leider is van een van de grootste terroristische organisaties van de wereld is er weinig beeld van hem." Volgens Weggemans is dat ongebruikelijk voor een terroristische organisatie. "Het is heel gebruikelijk dat we die leiders eens in de zoveel tijd even zien. En dat ze hun volgelingen en de vijand even toespreken."

Dit is een gedeelte van het filmpje dat online is gezet:

Waarom Baghdadi nu na jaren van afwezigheid weer opduikt, blijft giswerk. "Als het een bewuste keuze is geweest van IS of hemzelf om een bericht naar buiten te brengen, dan duidt dat op een bepaalde strategische keuze", zegt Weggemans "Dan volgen er binnenkort waarschijnlijk meer video's."

Het is volgens Weggemans opvallend dat Baghdadi niet eerder een teken van leven heeft gegeven. "Mogelijk kon hij niet eerder reageren, bijvoorbeeld doordat hij gewond was of er was een andere reden waardoor het niet opportuun was."

Ondergronds

Dat hij dat nu wel doet kan te maken hebben met de veranderde positie van IS, denkt Weggemans. Het kalifaat van IS in Syrië en Irak is verslagen, maar de organisatie zelf niet. Die is ondergronds gegaan.

Toen IS nog groot was, was de noodzaak voor Baghdadi om in het openbaar te verschijnen misschien minder groot, denkt Weggemans. Maar nu de organisatie versplinterd is, kan die noodzaak er wel zijn. "Ook voor mensen die IS steunen, want voor heel veel mensen binnen die organisatie was ook lang onduidelijk of hun leider nog leefde."

Kruispunt

Abdou Bouzerda van het VPRO-programma Bureau Buitenland durft met 100 procent zekerheid te zeggen dat de man in de opgedoken video echt Baghdadi is. Ook hij noemt de veranderde positie van IS een mogelijke reden voor het verschijnen ervan. "Het kalifaat staat op een kruispunt. De laatste vierkante kilometers zijn verloren gegaan bij de slag om Baghouz en er wordt toch gespeculeerd of Baghdadi nog wel leeft en of hij de touwtjes nog wel in handen heeft."

Ook zijn er geruchten over een interne machtsstrijd. "Dan is dit een manier om aan de wereld en zijn volgelingen te laten zien dat hij er nog is en er toe doet."

Of de aanslagen in Sri Lanka moeten worden gezien als directe vergelding voor de slag om Baghouz is volgens Bouzerda niet zeker. "Baghdadi zegt 'wraak' als hij het over die aanslagen heeft en zo lijkt het alsof het zo gepland is na het verlies van Baghouz. Maar in het Arabisch kun je zeggen 'dit is de wraak in de strijd'. Het is een voortdurende strijd en dus ook een voortdurende wraak."

Motieven

Over waar de opname is gemaakt wordt op sociale media volop gespeculeerd. Op basis van de motieven van de banken zou dat volgens sommigen wel eens in de buurt van Mosul kunnen zijn. "Maar ik schat IS en het veiligheidsapparaat van IS veel slimmer in", zegt Bouzerda. "Zij weten dat analisten alles minuscuul gaan analyseren."

Dat één van de mensen in de film niet gemaskerd is, maar alleen geblurd, is volgen Bouzerda opmerkelijk. "Ik durf te wedden dat dat de toekomstige opvolger is van Baghdadi."