Kamerleden boos over ambitieuze plannen voor verbouwing Binnenhof
"In 2025 willen de Kamerbewoners terugkeren op het Binnenhof zonder dat de look-and-feel van het gebouw wezenlijk is veranderd." Dit schreef Kamervoorzitter Arib vorige maand aan de Tweede Kamer.
Achter deze zin schuilt een verhaal van onbegrip, irritatie en frustratie bij de Kamerbewoners over de huidige aanpak door het ministerie van Binnenlandse Zaken en met name het Rijksvastgoedbedrijf (RVB). Zij dragen de verantwoordelijkheid voor de grootschalige renovatie van de vier gebouwen in het centrum van Den Haag, die volgend jaar van start gaat. Deze week gaat de Kamer opnieuw in debat over de renovatie.
De planning is dat in september volgend jaar het complete historische Binnenhof-complex dichtgaat voor een grote opknapbeurt. De gebouwen zijn brandgevaarlijk, installaties zijn verouderd en de daken lekken. De Tweede Kamer komt tijdelijk in het oude ministerie van Buitenlandse Zaken. De andere gebruikers van het Binnenhof krijgen onderdak in andere gebouwen verdeeld over de stad.
De sfeer rond de renovatie is inmiddels te snijden, vier jaar na het besluit om het Binnenhof zo snel mogelijk - in 5,5 jaar- voor 475 miljoen euro te verbouwen. De aangetrokken architect voor de Eerste Kamer, Liesbeth van der Pol, is al vertrokken. Zij had tot ongenoegen van de senatoren het idee om de geliefde foyer The Hall te slopen voor een trappenhuis en de balkonnetjes in de plenaire zaal te verplaatsen.
Emoties
Over de hoofdarchitect van de Tweede Kamer, Ellen van Loon van het gerenommeerde Rotterdamse bureau OMA, doen geruchten over een naderend vertrek de ronde.
"Het is een heel complex project. De politiek gaat over zijn eigen huisvesting en dat gaat met emoties gepaard", zegt D66-Kamerlid Van Eijs, een van de Kamerleden die het proces controleren.
Ondertussen ligt er, minder dan anderhalf jaar voor de start, nog geen voorontwerp van het project. Deze schets hoe het er in grote lijnen moet gaan uitzien, was aangekondigd in 2017, toen werd het eind 2018 en nu wordt gesproken over "uiterlijk het tweede kwartaal 2019", mogelijk in juni.
Stapje terug
De vertraging komt vooral door de Tweede Kamer, maakte verantwoordelijk staatssecretaris Knops vorige maand duidelijk tijdens een stekelig debat. In de zomer van 2018 was namelijk vanuit het presidium - de dagelijkse leiding van de Tweede Kamer - het signaal gekomen "dat men moeite had met het plan van eisen dat er lag." Knops: "We hebben dus een stapje teruggezet."
Die opmerking viel niet in goede aarde bij Kamerleden en de irritatie was al groot vanwege de vasthoudendheid waarmee de staatssecretaris blijft weigeren informatie te geven over berichten in de media over mogelijke extra kosten.
"Hoe kunnen we dit project nu controleren als we niets te horen krijgen?", vroeg VVD-Kamerlid Middendorp zich tijdens het debat opnieuw af. Hij dringt al maanden aan op duidelijkheid over de mogelijke extra kosten en het budget.
We bonken op de deuren om iets te weten te komen, maar we horen niets.
Het project is in nevelen gehuld sinds initiatiefnemer minister Blok het project in november 2016 tot "geheim" bestempelde vanwege de veiligheid. Een aantal betrokkenen wil daarom niet met naam en toenaam geciteerd worden.
"Alles moet openbaar worden. Zo kunnen we niet werken", zegt PVV-Kamerlid Kops, ook lid van de Bouwbegeleidingscommissie.
De communicatie met het Rijksvastgoedbedrijf en het ministerie is beroerd, zegt D66-Kamerlid Van Eijs. "We bonken op de deuren om iets te weten te komen, maar we horen niets." Ook de keuze voor de twee beroemde architecten tijdens een verkiezingsreces in maart 2017 kwam bij Kamerleden als een complete verrassing.
Het is een grote onderhoudsbeurt, dus hebben we meer een veredelde aannemer nodig dan prestigieuze architecten met internationale faam.
De renovatie van 'het huis van de democratie' is een prestigeproject voor het Rijksvastgoedbedrijf. PVV-Kamerlid Kops: "Ze willen dat hun naam eeuwig in dit gebouw blijft rondzingen. Het is grootheidswaan." De Kamerleden zijn tevreden over het gebouw, zeker het nieuwbouwgedeelte (N-gebouw) dat architect Pi de Bruijn in 1992 opleverde.
"We begrijpen dat renovatie nodig is. Wij hebben ook de verantwoordelijkheid om te zorgen dat het de komende 30 jaar weer mee kan", zegt Van Eijs. Het moet sober, benadrukken alle betrokkenen. "Het is meer een grote onderhoudsbeurt, dus hebben we meer een veredelde aannemer nodig dan prestigieuze architecten met internationale faam", zegt een Kamerlid daarover.
Ons parlement was niet meer herkenbaar. Ze wilden alles afbreken, we hebben de wildste plannen gezien.
In de zomer van 2018 schrok de Kamer van tekeningen die het stadium van schetsontwerpen ver voorbij waren. Vooral het N-gebouw had een 'make-over' gekregen, zo wordt gezegd. Een nieuwe ingang zou de uitstraling hebben van een "dure winkelzaak". "Ons parlement was niet meer herkenbaar. Ze wilden alles afbreken, we hebben de wildste plannen gezien", zegt een andere betrokkene, die niet met naam genoemd wil worden.
Heeft de Tweede Kamer er niet genoeg bovenop gezeten? Betrokkenen erkennen dat ze vanwege Kamerverkiezingen, de formatie en daardoor wisselingen in de Bouwbegeleidingscommissie niet altijd strak op de nieuwste ontwikkelingen hebben gelet. "Maar we zijn geen experts, we zijn gebruikers van het gebouw", benadrukken de Kamerleden.
Wij willen best aanpassingen met allure, maar dan hoef je toch niet de hele nieuwbouw te verbouwen?
Boosheid is er ook over het beeld, ook in de media, van een sputterende, kortzichtige Tweede Kamer die geen verstand heeft van architectonische stijl en uit angst alles maar bij het oude wil houden.
"Wij willen best aanpassingen met allure, maar dan hoef je toch niet heel het N-gebouw te verbouwen? Het moet wel passen in het huis van de democratie", zegt een van Haagse bronnen
'Pi snapt ons'
Begin deze week moet Knops duidelijkheid geven over de toekomst van de gecontracteerde architecte van OMA. De Kamer wil dat ook de inmiddels 76-jarige architect Pi de Bruijn nauw bij de renovatie betrokken wordt. "Pi snapt ons", is een veelgehoorde opmerking.
Het beeld dat Van Loon alleen ingrijpende beeldbepalende architectuur wil, wordt overigens stellig tegengesproken in kringen rond de architecte. "Ze probeert echt geen architectonische stempel op dit historische complex drukken, ze wil minimale veranderingen", zegt een bekende van Van Loon.
Het wachten is nu vooral op het voorlopig ontwerp, dat er dus in juni moet zijn. Dan, zo hopen al de gesproken Kamerleden, komt er duidelijkheid of de renovatie de gewenste look-and-feel niet heeft aangetast. Ook zal staatssecretaris Knops dan misschien iets zeggen over of het plan nog binnen het budget past en of het allemaal daadwerkelijk in september 2020 kan beginnen.
Het ministerie van Binnenlandse Zaken en het Rijksvastgoedbedrijf willen, ondanks herhaalde pogingen, niet reageren op de kritiek uit de Kamer. Aanstaande woensdag gaat het debat in de Tweede Kamer verder. Het gaat dan ook over de groeiende zorgen over de mogelijke vertraging en de extra kosten. Daar is nog geen duidelijkheid over.
