'Op het gebied van droogte staan we dit jaar al 1-0 achter'

• Carmen Dorlo

  redacteur Online

Nu al extra maatregelen om water op te slaan, een tijdelijk verbod op het gebruik van grondwater voor Eindhoven, een heidebrand in Hilversum en het lage grondwaterpeil van zanderige grond in Gelderland en Limburg: het is pas april maar het nieuws over droogte slaat ons nu al om de oren.

"We hadden gezien de lage grondwaterstanden een heel natte winter gewild, maar dat is niet gebeurd. Ja, dan staan we dit jaar 1-0 achter", zegt droogte-expert Niko Wanders van Universiteit Utrecht. Maar toch is er absoluut geen reden voor paniek, zegt hij meteen.

In april is normaal de grondwaterstand het hoogst, legt Wanders uit. "Dan begint het droogteseizoen, waarin er meer regen verdampt dan dat er valt. In de zomer wordt de stand meestal weer lager, en dan in de herfst krijgen we dat echte Nederlandse weer waardoor het weer wordt aangevuld."

Maar nu is de stand lager dan normaal, maar dat geldt niet voor heel Nederland. "Elke locatie is anders. De natte winter was vooral nodig in Gelderland, Brabant, Zuid-Limburg en de Achterhoek. We hebben een normale hoeveelheid regen gehad, dus dat is wel positief."

De uitgangssituatie is anders dan vorig jaar, dus zijn er al eerder preventieve maatregelen genomen. Waterschap De Dommel heeft een tijdelijk verbod op het gebruik van grondwater afgekondigd voor het gebied tussen Eindhoven en de Belgische grens. "Ook tijdens de winter waren in zandgrondgebieden al maatregelen", zegt Miranda van der Voort, woordvoerder van de Unie van Waterschappen.

"Zo is het grondwaterpeil niet verlaagd terwijl dit normaal wel gebeurt. Ook zijn er sommige plekken dichtgemaakt zodat het water in de grond kon worden opgenomen." Deze maatregelen hebben wel geholpen, zegt Van der Voort.

Ook al beginnen we het jaar met een achterstand, we hoeven absoluut niet in paniek te raken, zegt Wanders. "Als we nu een normaal jaar krijgen qua regen, zal de impact beperkt zijn. We moeten extra alert zijn, maar een paniekstand is niet nodig. Zo'n droogte als in 2018 gebeurt maar een keer in de 30 of 40 jaar."

In de meeste delen van het land is er nu inderdaad een normale situatie, zegt Van der Voort. "Het is niet dat je nu al kunt zeggen: het wordt dit jaar weer dramatisch. Het heeft in maart ook veel geregend." Over de droogte kun je nu nog geen uitspraken doen, bevestigt NOS-weervrouw Willemijn Hoebert. "Je kunt nog niets zeggen over komende zomer, maar ook niet over de voorspellingen voor over een paar jaar. Of het een drogere toekomst wordt, is onbekend."

Toekomstig klimaat

Het KNMI heeft in 2014 wel vier toekomstige klimaatscenario's opgesteld voor Nederland. "Maar daar voorspellen twee scenario's meer droogte en twee scenario's minder, dus de onzekerheid is nog groot", legt Hoebert uit. Iets recenter onderzoek wijst er wel op dat we in de toekomst neigen naar meer droogte. "Maar er moet meer onderzoek worden gedaan, de droogte van afgelopen zomer is in elk geval niet te koppelen aan klimaatverandering."

En mocht 2019 toch zo droog worden als vorig jaar? "Ja, dan begin je inderdaad met een slechter uitgangspunt dan vorig jaar", stelt Wanders. "Maar door preventieve maatregelen van Rijkswaterstaat en de waterschappen, en de extra alertheid, zullen we er dan waarschijnlijk ook wel uitkomen. En vergeet niet: 2018 was echt redelijk uniek. De laatste keer dat het zo droog was, was in 1976. Een kopie van vorig jaar kan dit jaar weer gebeuren, maar het kan net zo goed over 10 jaar gebeuren."