Google wist dit jaar de politieke schijnwerpers te ontlopen, tot vandaag
In september bleef zijn stoel nog leeg, maar nu kan Google-ceo Sundar Pichai er echt niet omheen. Vanmiddag moet hij zich verantwoorden tegenover het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden. Het is voor het eerst dat hij dit doet, en hij doet het met tegenzin. Want Pichai moet antwoord geven op vragen die hij liever niet krijgt. Bijvoorbeeld over ambities van Google in China.
Plaatsnemen voor een hoorzitting in het Congres is niet iets dat de top van een groot techbedrijf graag doet. Als het dan toch moet, sturen ze liever bijvoorbeeld hun hoofd juridische zaken. De buitenwereld kent die persoon minder goed en dus is de kans kleiner dat het verhaal de voorpagina van The New York Times haalt of dat er op CNN een uur over wordt gesproken.
Dat is wat Facebook dit jaar overkwam na twee hoorzittingen met topman Mark Zuckerberg over het Cambridge Analytica-schandaal en een met operationeel directeur Sheryl Sandberg over inmenging op sociale media rond de tussentijdse verkiezingen.
Net als Facebook verzamelt Google gigantisch veel informatie over gebruikers. We gebruiken Google om te zoeken, te navigeren, video's te kijken, de kans is aanwezig dat je er (tien)duizenden foto's hebt opgeslagen en misschien zit je administratie wel in Google Drive.
Toch lijken we ons daar minder druk over te maken. "Ondanks dat hun verdienmodellen sterk op elkaar lijken, heeft Google een totaal andere plek in ons geheugen dan Facebook", schreef techjournalist Casey Newton in oktober daarover.
Google is een machtigere dataverzamelaar dan Facebook.
En dat is niet altijd terecht legt jurist Frederik Zuiderveen Borgesius uit. "Google lijkt professioneler te zijn dan Facebook, ik denk dat zij van eerdere data-gerelateerde incidenten hebben geleerd. Maar vergeet niet: ook zij doen nog dingen die op het randje zijn." Daarbij noemt hij de recente klacht van de Consumentenbond over het verzamelen van locatiegegevens op Android-telefoons als voorbeeld.
"Google beheert platforms op veel meer markten dan Facebook, dat zich primair richt op het zijn van een sociaal netwerk", zegt mediawetenschapper José van Dijck. "Dat maakt Google als dataverzamelaar nog veel machtiger."
Tijdens de zitting zal de Google-topman dus zeker vragen krijgen over de manier waarop het bedrijf omgaat met data. Zo zullen de politici Pichai mogelijk vragen waarom hij een bug in sociaal netwerk Google+, waardoor gebruikersdata te benaderen was, heeft verzwegen.
Project Dragonfly
Een ander belangrijk onderwerp: de Chinese ambities van Google. In augustus van dit jaar meldde onderzoekssite The Intercept dat er bij Google sinds 2017 wordt gewerkt aan 'Project Dragonfly', met als doel een zoekmachine-app voor iOS en Android te ontwikkelen voor de Chinese markt. Dat betekent dat Google zal moeten voldoen aan de eisen van de Chinese regering en dus censuur zal moeten plegen op zoekresultaten.
Het leidde tot een storm van kritiek, zowel van binnen als buiten Google. Medewerkers dreigden zelfs om ontslag te nemen of hebben dit gedaan. Human Rights Watch zei "extreem bezorgd" te zijn en de Amerikaanse vice-president Mike Pence riep Google op te stoppen met het project. Tevergeefs.
In oktober liet Pichai weten dat hij vierkant achter het project staat. "Het blijkt dat we meer dan 99 procent van alle zoekvragen kunnen behandelen", zei hij. Waarmee hij leek te willen zeggen: dus die één procent censuur kunnen we wel accepteren.
Waar Republikeinen ongetwijfeld ook op gaan inzetten, is de beschuldiging dat Google conservatieve websites in zoekresultaten benadeelt. Het is een stokpaardje van die partij; in september vroegen ze Twitter-topman Jack Dorsey hier ook al naar. Zowel Twitter als Google ontkent dat hier sprake van is.
Ook andere techbedrijven zullen deze hoorzitting waarschijnlijk nauwlettend volgen. De zitting zal een eerste indruk geven van hoe de Democraten, die straks een meerderheid hebben in het Huis van Afgevaardigden, techbedrijven willen gaan aanpakken. Mogelijk thema's daarbij zijn desinformatie en oneerlijke concurrentie.
De zitting met Pichai begint om 16.00 uur Nederlandse tijd.
Wat voor data verzamelt Google over zijn gebruikers? En wat doen ze met deze data? NPO Focus zoekt uit wat Google weet in deze special.
