'Door permanente zomertijd zou Nederland de verkeerde kant op schuiven'

"De mensen willen het, dus gaan we het doen." Met deze woorden voerde Jean-Claude Juncker de discussie rond het verzetten van de klok deze zomer behoorlijk op. De voorzitter van de Europese Commissie verraste veel mensen door te zeggen dat er een einde moet komen aan het jaarlijks verzetten van de klok in maart en oktober.

Afgelopen nacht is de klok weer een uur teruggegaan. Dat betekent dus een uur langer slapen voor mensen die in bed liggen en een uur langer dansen voor mensen die in een club staan. Of het de laatste keer is dat we de klok moeten verzetten? Waarschijnlijk niet, maar dat er de komende jaren iets gaat veranderen met de zomer- en wintertijd lijkt zeker.

EU-landen zouden straks zelf hun nieuwe vaste tijd mogen bepalen. Sinds de zomer buitelen de argumenten voor een vaste zomer- of wintertijd over elkaar heen. Veel gevolgen zijn nog onduidelijk, maar deskundigen waarschuwen nu al voor economische en psychologische consequenties.

Maar eerst: hoe laat zou de zon opgaan als het in Nederland altijd zomertijd zou zijn, en hoe zit dat bij altijd wintertijd? En hoe verhoudt zich dat tot jouw dag? Dat zie je in de afbeelding hieronder:

Als het verzetten van de klok verleden tijd wordt, welke tijd zou dan de vaste tijd moeten worden: de winter- of zomertijd? Commissievoorzitter Juncker liet eerder al weten dat hij zou kiezen voor de permanente zomertijd. En veel landen, vooral ten oosten van Nederland, hebben diezelfde neiging.

Het klinkt inderdaad aantrekkelijk, dat uurtje langer op het terras in de zomer zoals we dat nu kennen. Het begrip 'zomer' wordt door veel mensen geassocieerd met warmte, zon en positiviteit. De winter daarentegen roept bij veel mensen juist iets negatiefs op. Veel Europeanen zouden mede door die associaties geneigd zijn te kiezen voor de zomertijd, zo bleek eerder uit een enquête.

Toch zeggen slaaponderzoekers: "Doe dat niet, de wintertijd is onze enige juiste tijd." Volgens de wetenschappers leidt een permanente zomertijd tot meer mensen met slaapproblemen, hart- en vaatziekten en winterdepressies. Ook zou het alcohol- en drugsgebruik toenemen. Hun zorgen hebben ze geuit in een brief aan minister van Binnenlandse Zaken Kajsa Ollongren (D66).

'Verkeerde' tijd

De slaaponderzoekers staan niet alleen met hun pleidooi. "Als je kijkt naar de plaats van Nederland op de wereldkaart, zouden we eigenlijk dezelfde tijd als Londen moeten hebben", zegt sterrenkundige Marco Langbroek. Dat dat niet zo is, komt vooral door de nabijheid van onze buurlanden op het Europese vasteland. Daarom is de standaardtijd in Nederland al sinds de Tweede Wereldoorlog +1 ten opzichte van Londen, en gelijk met steden als Brussel, Parijs en Berlijn.

Het invoeren van een permanente zomertijd zou volgens sterrenkundige Langbroek geen goede keuze zijn, omdat Nederland dan nog verder de 'verkeerde' kant opschuift. "Dan heb je qua zonsopgang en zonsondergang niet de logische tijd voor Amsterdam, maar voor Kiev in Oekraïne. Dat moeten we echt niet willen."

Europese lidstaten moeten straks zelf beslissen welke tijd ze hanteren en of dat dan zomer- of wintertijd moet worden. Als het aan de Europese Commissie ligt, moet elk land voor april volgend jaar gekozen hebben, maar dat lijkt onrealistisch. Het Nederlandse kabinet liet vorige week weten dat dit Nederland waarschijnlijk niet gaat lukken.

Ook vindt het kabinet de plannen nog te onduidelijk. Minister Ollongren heeft besloten dat er in Nederland een soort enquête gehouden wordt onder een kleine groep mensen. Die is overigens niet bindend; het kabinet hakt uiteindelijk de knoop door.

Andere landen

De discussie speelt ook in andere Europese landen. In België is het kabinet blij met de plannen om het jaarlijks verzetten van de klok te schrappen, maar weet het nog niet welke vaste tijd het beste is. Net als in Nederland, komt er in België een volksraadpleging. Premier Michel van België heeft al laten weten dat de beslissing samen met Nederland en Luxemburg genomen wordt, zodat de tijd in de Benelux hetzelfde blijft.

In Spanje is er op een enkele regio na geen discussie, zegt correspondent Rop Zoutberg. "Al willen mensen de lange avonden in de zomer wel graag behouden." Volgens Zoutberg vallen de debatten samen met die rond het afschaffen van de siësta.

Duitsers lijken te gaan voor een permanente zomertijd, zo bleek in augustus na een enquête. 3,1 miljoen Duitsers deden er aan mee. Het grootste deel koos voor het schrappen van het verzetten van de klok, en een permanente zomertijd. Ook bondskanselier Merkel is groot voorstander van een vaste tijd.

In het Verenigd Koninkrijk lijkt voorlopig niks te veranderen. Door de brexit hoeven de Britten waarschijnlijk niet te kiezen en blijft alles bij het oude. In Ierland - dat straks nog wel bij de Europese Unie hoort - komt er een volksraadpleging over het thema. Sommige Britse en Ierse politici hebben wel al gezegd dat ze niet willen dat Ierland en het Britse Noord-Ierland straks in een andere tijdzone belanden.

Marokko heeft al besloten

In Marokko - geen EU-lid - was geen volksraadpleging nodig voor het verzetten van de klok. Daar heeft de regering vrijdag besloten om het hele jaar de zomertijd aan te houden omdat naar eigen zeggen mensen vervelende gevolgen ondervinden van de overgang van zomer- naar wintertijd.

Hoe de uitslag van de volksraadpleging in Nederland eruit gaat zien, is niet te zeggen. Ook is nog niet duidelijk wanneer die raadpleging is. Tot die tijd verzetten we de klok in maart en oktober.