Vaccinatiecampagne onder jongeren tegen meningokokkenziekte

• Rinke van den Brink

  Redacteur gezondheidszorg

Vanaf volgende week krijgen 130.000 veertienjarige jongeren een oproep in de brievenbus om zich te laten vaccineren tegen meningokokkenziekte. In 2019 krijgen nog eens 860.000 kinderen dezelfde oproep.

Kinderen van veertien maanden krijgen de vaccinatie al in het kader van het Rijksvaccinatieprogramma. De vaccinatie met veertien jaar is volgens het RIVM nodig omdat het vaccin niet langer dan een jaar of vijf goede bescherming biedt.

De jongeren die nu een oproep krijgen zijn het vaakst drager van de meningokokken W-bacterie en daarom dragen ze ook het meest bij aan de verspreiding ervan onder andere leeftijdsgroepen. Daarom - en omdat de vaccins schaars zijn - is ervoor gekozen om juist deze groep tieners te vaccineren.

In onderstaande video leggen we uit waarom bijna één miljoen jongeren een uitnodiging krijgt om zich te laten vaccineren:

Er zijn de komende drie jaar gegarandeerd voldoende vaccins om de 14-jarigen te vaccineren. Voor de oudere kinderen is dat nog niet honderd procent zeker, maar volgens het RIVM wel "zeer waarschijnlijk". Voor mensen die buiten de doelgroep van de RIVM-campagne vallen, maar toch een vaccinatie willen, zijn er beperkt vaccins beschikbaar. Zij hebben in alle gevallen een recept nodig van de huisarts of de GG&GD en moeten zelf de kosten dragen van ongeveer zestig euro.

Meningokokkenziekte is een ernstige infectie die kan leiden tot hersenvliesontsteking en bloedvergifting. In die gevallen is de infectie levensbedreigend. De vaccinatiecampagne die per 1 oktober van start gaat is het gevolg van de toename van infecties door meningokokken type W. Meningokokken W veroorzaken de meeste meningokokkeninfecties in Nederland.

Bovendien is dit type meningokok ziekmakender en veroorzaakt daardoor sneller ernstige infecties dan andere typen meningokokken. Patiënten zijn bijna altijd zwaar ziek, belanden vaak op de intensive care en overlijden in bijna een op de vijf gevallen.

Rode en paarse vlekken

Het is niet altijd eenvoudig om meningokokkeninfecties te herkennen. Ze beginnen vaak met griepachtige verschijnselen die zich razendsnel kunnen ontwikkelen tot levensbedreigende infecties. Als het gaat om hersenvliesontsteking, dan gaat dat vaak gepaard met stijfheid van de nek.

Ontwikkelt de infectie zich tot een bloedvergiftiging dan treden rode en paarse vlekken op de huid op. Bij meningokokken W begint de infectie geregeld met buikgriep en diarree.

Ook meningokokken type B veroorzaakt relatief veel infecties. In 2017 waren dat er ongeveer zeventig. Tegen type B wordt in Nederland niet gevaccineerd. In Engeland, waar meningokokken B de meeste slachtoffers maakt, gebeurt dat wel.

Engeland ging Nederland ook voor bij de toename van het aantal infecties door meningokokken W. Die begon daar al in 2009. Sindsdien hebben de Engelsen veel vaccins ingekocht en uitgebreide vaccinatiecampagnes georganiseerd.

Volgens Hans van Vliet, programmamanager Rijksvaccinatieprogramma bij het RIVM, zijn er verschillende redenen dat Nederland niet vaccineert tegen meningokokken B. "We zien al geruime tijd geen toename in het aantal meningokokkeninfecties door type B", zegt hij. "Bovendien veroorzaken die minder vaak blijvende gezondheidsschade en sterfgevallen.

Apart vaccin voor meningokokken B

Maar de Gezondheidsraad werkt wel aan een advies over het wel of niet invoeren van vaccinatie tegen meningokokken B. Vaccineren tegen meningokokken B kan alleen met een apart vaccin.

Vaccinatie tegen meningokokken C zit sinds 2002 in het Rijksvaccinatieprogramma. Dat jaar werd er ook een massale inhaalvaccinatiecampagne georganiseerd onder kinderen geboren tussen juni 1983 en juni 2001.

In 2001 leidde type C van de meningokokkenbacterie tot bijna 300 infecties, sinds invoering van de vaccinatie zijn dat er nog zo'n tien per jaar. Per 1 april 2018 is de vaccinatie tegen meningokokken type C vervangen door een vaccinatie met een combinatievaccin tegen meningokokken types A, C, W en Y.

Succes

Het succes van de vaccinatie tegen meningokokken C staat model voor de aanpak van meningokokken W. Van Vliet van het RIVM: "Bij meningokokken C was het genoeg om die groep jongeren te vaccineren om de verspreiding van de bacterie te stoppen en het aantal infecties sterk te verminderen. Onze aanname is dat het met meningokokken W niet anders zal gaan."