De 'wereldvreemde' uitspraken van minister Blok tegen het licht

De gelekte uitspraken die minister Stef Blok van Buitenlandse Zaken op een besloten bijeenkomst deed, zullen hem nog achtervolgen. Dat verwacht diplomatiedeskundige Robert van de Roer, op wie Blok een "wereldvreemde indruk" heeft gemaakt.

"Ambassades notuleren dit en als ministers vragen wie Blok is, komt dit als eerste naar boven. Hij is nu de brekebeen. Ministers van Buitenlandse Zaken moeten topdiplomaten zijn en niet freestylen", vindt Van de Roer.

Proberen te prikkelen, zoals Blok achteraf zijn uitspraken verklaarde, kan niet met tachtig Nederlanders die voor internationale organisaties werken, zegt Van de Roer in het NOS Radio 1 Journaal. "Als je daar een beetje de clown gaan uithangen, gaat het helemaal fout. We hebben net in Helsinki gezien hoe je je land kan verraden door ver buiten de feitelijkheid te treden. Blok heeft op een Trumpiaanse manier onzin verkocht."

Bloks uitspraken tegen het licht

Dat er nogal iets schort aan de inhoud wat Blok zei, vindt ook Han Entzinger, hoogleraar migratiestudies aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Hij vindt de uitlatingen "heel dom", zei hij in het radioprogramma Met het Oog op Morgen. Hieronder de reacties van de migratiedeskundige op vijf van de uitspraken van Blok.

1. "Noem mij een voorbeeld, van een multi-etnische of multiculturele samenleving, waar de oorspronkelijke bevolking nog woont (...) en waar een vreedzaam samenlevingsverband is. Ik ken het niet."

Entzinger: "In bijna alle West-Europese landen is ongeveer een kwart van de bevolking ofwel eerste ofwel tweede generatie migrant. In grote Nederlandse steden heeft de helft van de inwoners een migratieachtergrond. Natuurlijk, er gebeurt weleens wat en er zijn weleens spanningen, maar over het algemeen vind ik westerse landen vreedzame landen en dat geldt ook voor de andere landen in de wereld die migranten hebben."

2. "Je loopt vrij snel tegen de grenzen van wat een samenleving kan hebben. Vandaar dat ik ook zeg: Ik begrijp de mensen in Amsterdam-West en in de Schilderswijk. Want als je in Benoordenhout woont, is het hartstikke leuk om op zondag naar de Turkse bakker te gaan. Je hebt ook geen last van een aantal bijeffecten. Maar als je er middenin woont, heb je enorm last."

Entzinger: "Op zichzelf heeft hij daar natuurlijk wel een punt. Er zijn wel degelijk wijken waar spanningen kunnen optreden. De overgrote meerderheid in die wijken heeft overigens een immigratieherkomst. In de Schilderswijk in Den Haag valt nog geen tien procent van de bevolking onder de definitie autochtoon. Als er spanningen zijn, hebben dus vooral andere migranten daar last van. Dat wordt nog weleens over het hoofd gezien."

Maar hoe denken inwoners van de Schilderswijk en Benoordenhout er eigenlijk zelf over? Verslaggever Hasan Coskun zocht het uit:

3. "Waarschijnlijk zit ergens diep in onze genen dat we een overzichtelijke groep willen hebben om mee te jagen of om een dorpje te onderhouden. En dat we niet goed in staat zijn om een binding aan te gaan met ons onbekende mensen."

Entzinger: "Wat hij waarschijnlijk heeft bedoeld, is dat ieder mens psychologisch zo in elkaar zit dat 'ie degenen die op hem lijken, het meest vertrouwt en het liefst contact met hen heeft. Daar zit een punt in. Er zijn boeken volgeschreven over hoe de gevestigde bevolking met nieuwkomers omgaat. Eerst wordt de kat uit de boom gekeken, want men vertrouwt liever op degene die men al kent. Dan zie je langzaam maar zeker dat de nieuwkomers in de oude omgeving worden opgenomen en daar onderdeel van worden. Dat is een heel oud en natuurlijk proces, waar je genen absoluut niet bij moet halen."

4. "Ik denk niet dat het gaat lukken om op centraal Europees niveau af te dwingen dat ieder land evenveel vluchtelingen gaat accepteren. Oost-Europeanen gaan er nooit mee akkoord."

Entzinger: "Hij zou daar weleens gelijk in kunnen hebben maar als minister van Buitenlandse Zaken van een van de lidstaten van de EU vind ik dat je dit absoluut niet kunt zeggen, want je geeft daarmee natuurlijk een alibi aan die landen om er daadwerkelijk niet mee akkoord te gaan. Als je lid bent van de EU, moet je er ook maar aan wennen dat je samenleving zal veranderen. Dan ben je ook partij bij het vluchtelingenverdrag, moet je vluchtelingen opnemen. Zij zien er soms anders uit en hebben andere godsdiensten, dat hoort er allemaal bij. Door dit soort uitspraken zet Blok de klok terug en geeft hij de landen een instrument om te zeggen: 'als jullie minister het zelf zegt, doen we het al helemaal niet'. Hij heeft iets uit te leggen, ook aan zijn collega's."

5. "Suriname is een failed state. Dat heeft ernstig te maken met de etnische opdeling."

Entzinger: "Dat begrip wordt in het algemeen gebruikt voor staten waar echt helemaal geen overheidsgezag meer is, zoals in Libië of Somalië. Daar wil ik Suriname echt niet onder rekenen. Bovendien is het heel pikant dat uitgerekend een Nederlandse minister dit zegt, want een van de redenen waarom Suriname zo multi-etnisch is, is omdat Nederland tijdens de kolonisatie van over de hele wereld allerlei mensen heeft aangesleept naar Suriname. Die werden min of meer gedwongen om met elkaar samen te leven, vaak onder het motto van verdeel en heers."

Herkansing

Blok verdient na zijn gemaakte fouten een herkansing, vinden zowel Entzinger als diplomatiedeskundige Van de Roer. "Het verdient geen navolging", zegt de laatste. "Maar Blok heeft snel excuses aangeboden, en mensen kunnen beter worden na hun fouten."