Van restaurant tot oliegigant: 600 bedrijven gebruikten mogelijk asbesthoudend grit

• Jikke Zijlstra en Marc Hamer

Rijkswaterstaat, Shell, AKZO Nobel, Blokker, McDonald's, Bol.com. Het zijn enkele van de bijna 600 bedrijven die hebben gewerkt met straalgrit dat mogelijk vervuild was met asbest. De namen van deze en andere bedrijven staan op een lijst die staatssecretaris Van Ark van Sociale Zaken en Werkgelegenheid heeft vrijgegeven.

Straalgrit wordt onder meer gebruikt om roest of verf te verwijderen van stalen of kunststoffen ondergronden, en voor onderhoud, renovatie en bouw.

Volgens de Inspectie SZW, die de lijst samenstelde, is de kans aanwezig dat werknemers van de bedrijven op de lijst zijn blootgesteld aan asbest. Vakbond FNV en andere organisaties hadden om de lijst gevraagd via de Wet openbaarheid van bestuur.

De bedrijven kochten het straalgrit, vaak via tussenpersonen, van het bedrijf Eurogrit uit Dordrecht. Vorig najaar werden kankerverwekkende asbestvezels ontdekt in het straalmiddel. Eurogrit leverde het straalmateriaal aan circa 130 bedrijven, die het deels weer aan andere ondernemingen leverde.

Volgens de inspectie gaat het in totaal om 594 bedrijven op in totaal 842 locaties, zoals garages, restaurants, auto(verhuur)bedrijven, overheden, scheepswerven, brandweerkazernes en visverwerkers. Zeker tien bedrijven gebruikten de bestelde zakken straalgrit niet en lieten ze ongeopend weer ophalen door Eurogrit.

'Hopelijk binnen de normen'

Vakbond FNV reageert geschrokken. "De grit is over een groot deel van Nederland verspreid. Het gemak waarmee dit soort producten dus overal terecht kan komen, is ongelooflijk", zegt FNV-beleidsmedewerker Wim van Veelen. De vakbond gaat alle eigen leden en werknemers van de betrokken bedrijven voorlichten. Zo kunnen mensen die bezorgd zijn, zich registreren bij het asbestregister, een online meldpunt voor mensen die met asbest hebben gewerkt.

Onderzoeksinstituut TNO doet op verzoek van de staatssecretaris onderzoek naar de mogelijke blootstellingsrisico's tijdens het werken met verontreinigd straalgrit. Ze verwacht de uitkomsten daarvan deze zomer. Van Veelen: "Laten we hopen dat de hoeveelheden asbest waaraan je blootgesteld mag worden tijdens het spuiten met grit en het opruimen ervan, onder de normeringen zijn gebleven. Dat zou een hele geruststelling zijn voor alle werknemers die nu in onzekerheid leven."

De bedrijven zijn eerder al op de hoogte gesteld van de manier waarop het vervuilde middel moet worden verwijderd. Het straalgrit dat Eurogrit nog op voorraad heeft, verwijdert het bedrijf zelf. De Inspectie Leefomgeving en Transport controleert of dit op de juiste manier gebeurt. Het asbest zou al sinds mei 2015 in het grit zitten, dat volgens de inspectie uit Oekraïne komt.

Voor de onderhoudsbedrijven betekent de vervuiling een schadepost van 160 tot 200 miljoen euro, zo maakte de branchevereniging Koninklijke OnderhoudNL eerder bekend.