UNRWA geeft Palestijnen tijdelijke hulp, al 69 jaar
Het is een van de grootste VN-hulpprogramma's ter wereld. UNRWA ondersteunt vijf miljoen Palestijnen in Jordanië, Libanon, Syrië en in de Palestijnse gebieden. De omstreden hulporganisatie staat in de schijnwerpers vanwege versneld gekregen hulpgeld van Nederland.
Regeringspartijen VVD, CDA en ChristenUnie zijn, achter de schermen, geërgerd door de actie van D66-minister Kaag voor Ontwikkelingssamenwerking. Het onderwerp ligt gevoelig in de coalitie. Daar komt bij dat Kaag zelf bij UNRWA heeft gewerkt en met een Palestijn is getrouwd.
Vorige week maakte de VS bekend het voorlopige hulpbudget voor de organisatie te halveren. In dit artikel antwoord op twee vragen: wat doet UNRWA en wat maakt haar zo onmisbaar voor de ene partij en zo onwenselijk voor de ander?
Vluchtelingensteden
Het oorspronkelijk tijdelijk bedoelde hulpprogramma levert sinds 1949 onderwijs en medische zorg aan Palestijnse vluchtelingen. Het gaat om de mensen die gevlucht zijn nadat de staat Israël werd uitgeroepen. Ze wonen verspreid over 58 kampen. Sommige locaties zijn volgens correspondent Arlene Gelderblom een soort permanente vluchtelingensteden geworden.
Arlene Gelderblom maakte eerder deze week een reportage vanuit zo'n vluchtelingenwijk:
Kinderen die opgroeien in de kampen krijgen, net als hun ouders, de vluchtelingenstatus. Daardoor blijft het aantal vluchtelingen almaar groeien. Het waren er oorspronkelijk honderdduizenden, nu gaat het om miljoenen mensen.
Dat ook de nakomelingen een vluchtelingenstatus krijgen, is uniek volgens de NOS-correspondent. "Dat gebeurt niet bij alle andere vluchtelingen in de regio, die opgevangen worden door de UNHCR. Ook is het zo dat Palestijnse vluchtelingen die in een ander land burgerschap hebben gekregen, de vluchtelingenstatus behouden."
Ik zou heel graag zien dat de UNRWA verdwijnt.
Elke nieuwe generatie Palestijnen in de UNRWA-kampen krijgt ook de status van vluchteling. Deze cyclus maakt het vluchtelingenprobleem alleen maar groter, zeggen critici. Zoals de Israëlische premier Netanyahu. Hij vindt dat de UNRWA gefaseerd moet worden opgeheven.
"Ik zou heel graag zien dat de UNRWA verdwijnt", zegt directeur Scott Anderson. Voorwaarde is wel dat er een langdurige en rechtvaardige oplossing komt voor de Palestijnen, voegt hij er aan toen. Veel vluchtelingen vinden dat ze het recht hebben om terug te keren naar Israël. Dus ook de kinderen en kleinkinderen van de oorspronkelijke vluchtelingen.
Tot die tijd zijn volgens Anderson de 30.000 UNRWA-medewerkers onmisbaar. Dat vindt ook Haya Khader (34). Zij woont al heel haar leven in zo'n vluchtelingenstad in Ramallah. Ze verdient haar eigen geld, maar heeft wel onderwijs gevolgd bij de VN-hulporganisatie. Net als haar kinderen. "We bedanken ze voor de scholen, klinieken: voor alles."
De UNRWA is overigens geen eigenaar van de opvanglocaties. De organisatie is alleen verantwoordelijk voor sociale hulp, educatie en zorg.
De VS is samen met de EU de grootste geldschieter. In 2015 doneerde Amerika omgerekend ruim 300 miljoen euro en Brussel ruim 100 miljoen euro aan het programma. Trump draaide vorige week echter de geldkraan deels dicht. De VS wil eerst hervormingen zien bij de hulporganisatie.
De kritiek richt zich namelijk niet alleen op het groeiende aantal vluchtelingen. Er zijn beschuldigingen dat er anti-Israëlische teksten zouden staan in de schoolboeken. En onder twee UNRWA-scholen werden tunnels met wapens gevonden, vertelde minister Zijlstra van Buitenlandse Zaken.
De reden dat Nederland versneld geld overmaakte, is om instabiliteit te voorkomen. De gevolgen van geldnood bij het vluchtelingenhulpprogramma kunnen enorm zijn. UNRWA-directeur Anderson vat het samen in een vraag: "Is het redelijk om te denken dat het reduceren van ons budget iets zal opleveren behalve een grotere instabiliteit in de regio?"
