'Het is op eieren lopen' bij gesprekken tussen Noord- en Zuid-Korea
Dat Noord-Korea en Zuid-Korea op hoog niveau om tafel gaan zitten is een doorbraak. "Maar het blijft op eieren lopen", zegt correspondent Marieke de Vries. "Eén verkeerd woord en alle deuren zijn weer gesloten."
Het is voor het eerst in twee jaar dat hoge vertegenwoordigers van de twee landen met elkaar in gesprek gaan. Op uitnodiging van de Zuid-Koreaanse president Moon Jae-in komen afgezanten van de Noord-Koreaanse leider Kim Jong-un volgende week - op dinsdag 9 januari - naar Panmunjom, een dorp in de gedemilitariseerde zone.
In de video hieronder legt De Vries uit waarom de verwachtingen over de gesprekken niet te hoog gespannen moeten zijn:
De agenda
Zuid-Korea wil met Noord-Korea praten over deelname van dat land aan de Olympische Winterspelen, die volgende maand beginnen in de Zuid-Koreaanse stad Pyeongchang. In zijn nieuwjaarstoespraak zei Kim Jong-un al dat hij overweegt sporters naar de Spelen te sturen. Deelname van Noord-Korea zou volgens hem een "mooie mogelijkheid zijn om de eenheid van het Koreaanse volk te tonen".
Maar in diezelfde speech dreigde Kim ook opnieuw met zijn nucleaire wapens. "De knop staat klaar op mijn bureau", zei hij. Hoewel Zuid-Korea die dreigementen hoog opneemt, is de kans klein dat het kernprogramma ter sprake komt. "Daarvoor is het te precair", zegt De Vries. "Er zijn te veel misverstanden en gevoeligheden."
Wel zal in meer algemene zin worden gesproken over de toekomstige relatie tussen Pyongyang en Seoel. Denk aan de hereniging van Koreaanse families die zijn gescheiden door de grens en toerisme in het grensgebied. Mogelijk kan ook worden onderhandeld over de raketproeven door het Noord-Koreaanse regime. Zo zou het zuiden het noorden bijvoorbeeld kunnen vragen geen raketten meer over Japan te vuren.
Het politieke spel
De onderwerpen op de agenda zijn uitvoerig voorbereid. "Wij - de buitenwereld - horen nu pas van dit gesprek, maar op lagere niveaus zijn er al maandenlang contacten om deze ontmoeting op te zetten", vertelt De Vries. Deze week werd ook voor het eerst in twee jaar informatie gedeeld via een hotline tussen Noord- en Zuid-Korea.
De toenadering komt nadat de Verenigde Staten en Zuid-Korea hadden aangekondigd hun militaire oefeningen op te schorten tot na de Winterspelen. De Vries: "Dat kan weleens de doorslag hebben gegeven." Kim Jong-un ziet deze oefeningen als voorbereidingen op een invasie.
Zuid-Korea en de VS zeggen dat zij hun militairen inzetten voor beveiliging van de Winterspelen. Beide partijen willen vooral geen gezichtsverlies, zegt De Vries. Door de aankomende Spelen kunnen de bondgenoten hun militaire oefeningen opschorten zonder dat het lijkt alsof ze toegeven aan het Noord-Koreaanse regime.
Mogelijk worden de kunstschaatsers gebruikt als pion in het onderhandelingsspel.
De sport
Noord-Korea blinkt niet uit in wintersporten en officieel wordt er geen enkele Noord-Koreaanse atleet afgevaardigd naar het toernooi in Pyeongchang. Er is een stel kunstschaatsers dat zich wel had gekwalificeerd, maar te laat was voor de inschrijving. Pyongyang gaat volgende week in gesprek met het IOC om te kijken of de kunstschaatsers alsnog kunnen meedoen.
Het zou volgens De Vries goed kunnen dat de inschrijving van de Noord-Koreaanse sporters bewust is tegengehouden. "Mogelijk worden de kunstschaatsers gebruikt als pion in het onderhandelingsspel." De gesprekken over deelname aan de Spelen lijken dan ook vooral een excuus om de banden tussen Noord- en Zuid-Korea te bespreken.
De verwachtingen
Deelname van Noord-Korea aan de Winterspelen kan een keerpunt betekenen in de relatie tussen de twee landen, schrijft het Chinese staatspersbureau Xinhua optimistisch. China pleit al langer voor toenadering en zegt dat een oplossing alleen bereikt kan worden als de Korea's hun militaire activiteiten stilleggen.
Maar zoals gezegd lijkt de kans klein dat de ontmoeting een einde maakt aan de spanningen in de regio. Eerdere pogingen eindigden vaak in nieuwe vijandigheden, schrijft The Japan Times. Critici zeggen in de krant dat Noord-Korea de gesprekken vooral aangrijpt om een wig te drijven tussen Zuid-Korea en bondgenoot de VS.
De kans dat president Trump en het Witte Huis de druk op het Noord-Koreaanse regime verminderen is klein, zeggen zij. Tegelijkertijd lijkt Kim Jong-un niet van plan om afstand te doen van zijn kernprogramma, zegt De Vries. "Dat nucleaire programma heeft hij de afgelopen jaren eigenhandig opgebouwd. Het is zijn overlevingsstrategie."
