Elke minuut honderden uren video op YouTube erbij, gaat dat wel goed?
YouTube heeft een probleem. Het platform is in korte tijd enorm gegroeid en het wordt in toenemende mate als vervanging van de televisie gezien. Maar dat succes kent ook een keerzijde: de enorme hoeveelheid ongewenste video’s, waar het platform maar met moeite grip op lijkt te krijgen.
YouTube is de afgelopen jaren een dominant platform geworden. Volgens Marcel Broersma, hoogleraar Journalistieke Cultuur en Media aan de Rijksuniversiteit Groningen, is de inhoud steeds moeilijker te controleren, doordat mensen zelf materiaal kunnen uploaden. Tegelijkertijd wordt het bereik groter en is YouTube zodanig verweven met het internet dat het de standaard videospeler op websites is geworden.
Er werden de afgelopen tijd schokkende kindervideo’s gevonden, onder meer waarin kinderen met een touw vastgebonden te zien waren. YouTube verwijderde daarop meerdere keren video's, inmiddels meer dan 150.000 stuks. Ook bleken pedofielen de reactiemogelijkheid te misbruiken, waardoor adverteerders hun reclames tijdelijk weghaalden.
YouTube heeft maatregelen genomen: er komen extra mensen om video’s sneller te controleren en te verwijderen. Iets wat Facebook eerder dit jaar ook besloot te doen na problemen met ongewenste video’s.
Maar het algemene beeld blijft staan: het succes van het platform lijkt een steeds grotere zwakke plek te worden.
Geen uitgever willen zijn
Met grootte komt verantwoordelijkheid. Maar dat is ingewikkeld, legt Broersma uit. Want dan ga je al snel de kant van een uitgever op, een krant moet immers van tevoren zeker weten dat wat het plaatst klopt. Bij YouTube en andere platforms ligt dat anders. "Er is geen controle vooraf. Dat zou overigens ook ingaan tegen de uitgangspunten van het platform, maar het leidt wel tot dit soort problemen."
Ik denk dat YouTube nog duidelijker naar buiten moet treden en vragen om hulp.
Charles Vaneker, universitair docent communicatiewetenschappen aan de Vrije Universiteit van Amsterdam, wijst erop dat dit probleem symptomatisch is voor alle grote online diensten van deze tijd. "Iedere keer komt deze discussie weer op, de ene keer gaat het over Microsoft en de andere keer over Amazon." En nu dus over YouTube.
Verbaasd dat dit gebeurt zijn de twee experts niet. "Dit hoort bij de werkwijze van YouTube", zegt Broersma. "Ze grijpen pas in als er een klacht is. Daardoor zit het bedrijf een beetje in een spagaat." Daarbij wijst Vaneker erop dat het probleem alleen maar groter lijkt te worden, doordat er steeds meer content op wordt gezet.
"Ik denk dat YouTube nog duidelijker naar buiten moet treden en vragen om hulp", gaat Vaneker verder. Het bedrijf heeft naar eigen zeggen al een soort adviesraad bestaand uit verschillende organisaties die meedenkt over maatregelen. "Daarnaast heb ik de indruk dat er bij YouTube vooral veel mensen werken die zich bezighouden met het platform zelf en minder bezig zijn met de maatschappij."
'Platform wordt volwassen'
YouTube is in de afgelopen jaren veranderd van een platform waar je vooral lollige filmpjes en oude beelden kon terugkijken naar een plek waar mensen flink geld aan verdienen. Zo heb je de zogenoemde YouTubers, vaak jonge filmmakers die via het (veelal dagelijks) plaatsen van filmpjes geld verdienen met advertenties en sponsoring.
Jonatan de Boer is eigenaar van een bureau dat dit soort filmmakers helpt te groeien. Hij ziet ook iets anders in deze ontwikkeling: "Het platform waar wij al jaren op actief zijn, is volwassen aan het worden. Dat vind ik een heel goede ontwikkeling. Dat neemt niet weg dat er wel wat kwalijke zaken de wereld uit moeten worden geholpen."
Volgens De Boer is het onmogelijk om het platform honderd procent te beschermen tegen ongewenste content. "Je kunt ze wel kwalijk nemen dat het algoritme niet op orde is. Gelukkig luisteren ze goed naar feedback." De Boer houdt dan ook vertrouwen. "Het zou verkeerd zijn als YouTube de schuld van dit probleem bij de gebruikers zelf neerlegt, maar dat gebeurt niet."
Dat adverteerders zich tijdelijk terugtrekken van YouTube is voor hen vooral een pr-drama.
Wie dat vertrouwen opnieuw verloren zijn, in ieder geval voor nu, zijn adverteerders. Begin dit jaar, in maart, had YouTube ook last van wegtrekkende adverteerders. Toen kwam het omdat hun reclames naast video’s met extremistische content verschenen. "Dit is vooral een pr-drama voor YouTube", zegt Broersma. "Tenzij adverteerders op een veel grotere schaal besluiten het platform te boycotten, in elk ander geval zal de inkomstenderving meevallen."
De vraag blijft wat YouTube hier nou het beste tegen kan doen. Want de virtuele poort voor video pas openen nadat deze is bekeken zal nooit gebeuren, denken Vaneker en Broersma. Dat kost het bedrijf namelijk zijn verdienmodel. Een realistischer scenario is iets waar YouTube al mee bezig is: het inzetten van kunstmatige intelligentie. Dit betekent dat zelflerende computers op basis van patronen video’s proberen te herkennen.
Computers het werk laten opknappen
Daarin staat YouTube (en dus moederbedrijf Google) niet alleen: ook Facebook zet vol in op kunstmatige intelligentie. Het was de rode draad in de strategie die topman Mark Zuckerberg begin dit jaar openbaarde. Computers die zelfstandig patronen - en daarmee ongewenste content - kunnen herkennen zijn wat hem betreft dé manier om het platform in de toekomst leefbaar te houden.
"Facebook en Google hebben veel ervaring met kunstmatige intelligentie", zegt expert kunstmatige intelligentie Roy de Kleijn van de Universiteit Leiden. Net als de bedrijven denkt hij dat hier de oplossing ligt voor het probleem. "Dit soort systemen zijn makkelijk schaalbaar en worden razendsnel beter."
Dat het systeem van YouTube desondanks nog fouten maakt, bleek eerder dit jaar. Het YouTube-filter, wat dus werkt met behulp van zelflerende computers, liet menselijke moderatoren video’s verwijderen over de oorlog in Syrië. Ze waren door onderzoekers op het platform geplaatst die zo de oorlog wilde documenteren. Nadat de onderzoekers hier melding van hadden gemaakt heeft YouTube ze teruggeplaatst.
Een woordvoerder noemde dit soort gevallen toen een "complexe zaak", omdat de site ook door kinderen wordt gebruikt. De Verenigde Naties willen desondanks dat YouTube met een oplossing komt. En daarmee begint het platform steeds meer op Facebook te lijken, dat ook met regelmaat worstelt met wat het wel en niet verwijdert.
