Hoe Syrische oorlogsbewijzen van YouTube verdwijnen

• Helen Verkaik

  redacteur NOS op 3
• Jasper Koning

  eindredacteur NOS op 3

YouTube treedt strenger op tegen extremistische video's op hun platform. Maar een ongewenst effect daarvan is dat ook schokkende video's verdwijnen die als bewijsmateriaal kunnen dienen. The Syrian Archive, dat mensenrechtenschendingen in Syrië op YouTube laat zien, trekt aan de bel.

De Verenigde Naties (VN) zijn bezorgd over deze ontwikkeling en willen met YouTube om de tafel om een oplossing te vinden. "Dat YouTube video's verwijdert, is best zorgelijk, omdat ze als bewijsmateriaal kunnen dienen", zegt Catherine Marchi-Uhel, hoofd van een net opgerichte commissie die bewijs gaat vergaren over mogelijke oorlogsmisdaden in Syrië.

Ze proberen dus video's die mensen in Syrië uploaden te verzamelen van YouTube en andere platforms. Die filmpjes moeten nog steeds geverifieerd worden en dat is geen bijzaak, zegt Marchi-Uhel. "Maar dat moeten we dan wel kunnen controleren."

"Dat YouTube video's die niet aan de richtlijnen voldoen offline haalt, is logisch en dat is niet persé het probleem. Het gaat erom dat we een manier vinden waarbij we dat materiaal nog wel kunnen verzamelen en opslaan."

Dat kan inderdaad best lastig worden, want Google heeft een duidelijke richtlijn: geen geweld op YouTube. "Iedereen kan op YouTube, ook kinderen van vijf", zegt een woordvoerder. "Daarom treden we strenger op tegen extremistisch materiaal."

Het is voor YouTube dus niet makkelijk om iedereen tevreden te houden. Eliot Higgins snapt die moeilijke positie, maar vindt dat het bedrijf duidelijker moet zijn. "Het probleem is dat Syrische oppositiegroepen YouTube al vijf jaar gebruiken en honderden video's hebben gepubliceerd."

De journalist en blogger is oprichter van Bellingcat, een onderzoeksbureau voor burgerjournalisten. Volgens hem zijn duizenden video's verwijderd en moest hij hard werken met het team van Syrian Archive om ze hersteld te krijgen.

The Syrian Archive slaat alarm over de mate waarin video's nu offline gaan. Ze verwijten Google video's offline te halen door middel van het algoritme, waardoor automatisch heel veel materiaal verloren gaat.

Volgens Google is dat trouwens niet zo, en komt er altijd een mens aan te pas bij het verwijderen van content. "De computer is het hulpmiddel, maar een mens neemt altijd de beslissing. Ook als video's door gebruikers aangemerkt worden, beslist een medewerker uiteindelijk of video offline gaat."

Om te voorkomen dat belangrijke video's worden weggehaald, raadt Google aan om dat goed aan te geven in de beschrijving van de video.

Volgens Eliot Higgins gaat dat niet altijd goed: "Drie video's werden verwijderd, maar vier video's die op exact dezelfde manier waren omschreven en net zo schokkend waren, bleven wel staan. Als ze regels toepassen, dan lijkt het erop dat ze dat inconsequent doen."

Precedent

Dat video's belangrijk kunnen zijn om een zaak te starten, bewijst een zaak in Libië. Het Internationaal Strafhof heeft gisteren het arrestatiebevel tegen een Libische commandant, die eerder dit jaar 33 gevangenen in Benghazi geëxecuteerd zou hebben, nog een keer de deur uitgedaan. Het bewijs tegen hem bestaat onder meer uit video's die op social media circuleerden.

Het zal nog wel even duren voordat dit probleem met YouTube echt de wereld uit is. De VN bemoeit zich er nu wel mee, maar ze zijn nog maar net begonnen met het in kaart brengen van het materiaal. "En het is nogal veel", zegt Catherine Marchi-Uhel "Als we een oplossing hebben, moet de VN er ook nog mee akkoord gaan."

"Maar we komen er wel. In sommige gevallen hebben mensen hun leven geriskeerd om die video's te maken. De filmpjes moeten dus nooit voorgoed vernietigd worden."