'150.000 Russische Twitteraccounts wilden rond brexit onrust stoken'

• 

  Nando Kasteleijn

  redacteur Tech

45.000 in 48 uur. Zoveel tweets werden er in de uren rond het brexit-referendum verspreid door Twitteraccounts met een Russische link, zeggen onderzoekers van de universiteit in het Britse Swansea en de Universiteit van Californië. Hun conclusie is dat deze accounts vooral verdeeldheid wilden zaaien.

De berichten waren in het Engels geschreven. De onderzoekers konden via de informatie die ze van Twitter kregen achterhalen dat deze accounts als gebruikerstaal Russisch hadden. In totaal waren er in de maand voor en de maand na de brexit ruim 150.000 accounts actief. Het gaat om een combinatie van geautomatiseerde accounts en accounts die door mensen worden bediend, aldus de onderzoekers.

In dagen voor referendum

De onderzoekers keken ook naar tweets over de presidentsverkiezingen in de Verenigde Staten. Ze concluderen dat er een duidelijk verschil is. "Bij het brexit-referendum waren de grote hoeveelheden Russische Twitterberichten pas een paar dagen voor de referendum-dag te vinden, met een piek op de dag van het referendum zelf. Daarna daalde het aantal berichten snel", schrijven ze. Tweets over de Amerikaanse verkiezingen hielden gedurende een veel langere tijd aan.

Facebook, Google en Twitter doen al maanden onderzoek naar de inmenging van Russische trollen (dit zijn socialemedia-accounts, al dan niet gestuurd door een overheid, die onrust willen stoken en zo de publieke opinie beïnvloeden) tijdens verkiezingen. In de VS ontdekten ze dat veel accounts te linken zijn aan een Russische organisatie die banden zou hebben met het Kremlin: het Internet Research Agency.

Tho Pham, een van de onderzoekers, zegt in gesprek met de NOS dat ze geen bewijs hebben dat de accounts die zij hebben onderzocht ook door dit agentschap zijn bestuurd. Pham merkt daarbij op dat het ook zo kan zijn dat de accounts zijn ingehuurd door andere partijen om onrust te zaaien.

"Het onderzoek toont aan dat er bewijs is dat geautomatiseerde socialemedia-accounts de publieke opinie beïnvloeden", zegt Pham. Wat de impact daarvan is geweest op de uitslag vindt ze lastig om te zeggen. "Ik ben geen politicoloog."

Ook vanuit Twitter zelf is er inmiddels interesse voor de bevindingen, zegt Pham. "Ze hebben me vandaag gevraagd om te komen praten over onze bevindingen."

Wat Pham daarnaast concludeert uit het onderzoek, is dat de accounts zich niet persé focusten op de Leave- of Remain-campagnes. "Daaruit trek ik de conclusie dat het vooral hun doel was om verdeeldheid te zaaien." Daarmee lijkt het te passen in het patroon dat in Amerika al eerder zichtbaar is geworden.

In de week dat Facebook, Google en Twitter voor het Amerikaanse Congres moesten verschijnen werd een aantal voorbeelden gepubliceerd van hoe Russische trollen het publiek probeerden te bespelen. Daarbij werden zowel aanhangers van Clinton als Trump aangesproken.

Het onderzoek is nog niet afgerond, maar er is al wel over geschreven door The Times. In de krant noemt de voorzitter van de parlementscommissie voor digitale zaken het "het meest significante bewijs van Russische inmenging tot nu toe". Het nieuws komt vlak nadat premier May in een toespraak Rusland direct had aangesproken op nepnieuws uit het land: "Ik heb een simpele boodschap voor Rusland. We weten waar jullie mee bezig zijn en jullie zullen niet slagen."

Aanslag Westminster

Volgens onderzoek van The Guardian waren de Russische trollen ook na het referendum actief. Op de dag van de aanslag met een auto op Westminster Abbey werd een foto op sociale media gedeeld waarin een moslima ogenschijnlijk een gewonde en hulpverleners negeert: ze is aan het bellen. Veel andere internetgebruikers namen het voor haar op en wezen op vele anderen die aan het bellen waren, bijvoorbeeld om te vertellen dat ze veilig waren.

Het Twitter-account @SouthLoneStar noemde dit "het grote verschil tussen moslims en christenen"; dat account is volgens de krant van een Russische trol. Een trol die bovendien afkomstig is van het in Sint-Petersburg gevestigde Internet Research Agency. Het account is inmiddels verwijderd.

Dit is een van de 419 accounts die door dit agentschap werden gebruikt in het Verenigd Koninkrijk, zeggen onderzoekers van de Universiteit van Edinburgh. In gesprek met The Guardian zegt de universiteit dat deze accounts 3468 keer over de brexit twitterden en vooral nadat het referendum was geweest.

Britse politici willen van Twitter-topman Jack Dorsey duidelijkheid over de accounts.