'Jullie - Facebook, Google en Twitter - hebben een groot probleem'
Een spervuur van vragen en met regelmaat ongemakkelijke antwoorden. De tweede dag van hoorzittingen in het Amerikaanse Congres met Facebook, Twitter en Google was nog pittiger dan de eerste. De techbedrijven geven deze week uitleg over hoe hun platforms gebruikt zijn door Rusland om de presidentsverkiezingen te beïnvloeden.
Gisteren werden de bedrijven ondervraagd door de juridische commissie van de Senaat, vandaag zijn de inlichtingencommissies van de Senaat en het Huis van Afgevaardigden aan de beurt. "Jullie hebben hier te maken met een gigantisch probleem", zei Dianne Feinstein, lid van de inlichtingencommissie van de Senaat. "En jullie moeten er iets aan doen, anders doen wij het." Feinstein was van de meest kritische senatoren.
Met 'het probleem' doelt Feinstein op het feit dat de platforms van deze techbedrijven zijn gebruikt door Rusland om verdeeldheid te zaaien in Amerika - en dat de bedrijven daar veel te laat zijn achtergekomen. De inmenging gebeurde via advertenties, maar ook door het verspreiden van nepnieuws en het organiseren van evenementen. In feite alle mogelijke manieren waarop je deze diensten kunt gebruiken zijn misbruikt.
Sinds duidelijk werd dat Rusland advertenties heeft gekocht, is er gevraagd om voorbeelden. Tijdens de derde hoorzitting, in het Huis van Afgevaardigden, is een deel daarvan gepubliceerd. Het gaat om een representatieve steekproef van de 3000 advertenties. Daarmee worden ze dus niet allemaal vrijgegeven. De vraag blijft of de techbedrijven dat zelf nog wel gaan doen.
Senator Richard Burr, de voorzitter van de inlichtingencommissie van de Senaat, vroeg of de techbedrijven nu een compleet beeld hebben van wat er zich heeft afgespeeld. Het collectieve antwoord was "nee", daar direct aan toevoegend "dat het onderzoek nog loopt".
Er zijn al diverse publicaties over dat onderzoek geweest. Facebook voegde daar tijdens de zitting aan toe dat via dochterbedrijf Instagram 120.000 Russische berichten zijn verspreid die samen 16 miljoen gebruikers hebben bereikt.
Onze suggesties werden gewoon weggewuifd door jullie topmensen.
Er lopen nu onderzoeken, maar in de ogen van commissieleden duurde het te lang voordat deze op gang kwamen. "Ik ben nog meer gefrustreerd dan de rest hier, we hebben deze problemen al begin dit jaar aangekaart. Onze suggesties werden gewoon weggewuifd door jullie topmensen", zei senator Mark Warner. Dit geluid was ook te horen tijdens de zitting in het Huis van Afgevaardigden. "We hadden deze discussie een jaar geleden moeten hebben", was de kritiek daar.
Senator Tom Cottons kritiek was vooral gericht op Twitter. De senator maakt zich grote zorgen over de nationale veiligheid. Zo zei hij dat Twitter toestond dat vijanden van Amerika het land via sociale media konden infiltreren. Het platform moet wat hem betreft de VS duidelijker op de eerste plaats zetten.
Verder was er vanuit de Senaatscommissie kritiek op de afwezigheid van de bestuursvoorzitters in de zaal. In plaats daarvan kregen nu hun hoogste advocaten alle onvrede over zich heen. Op Twitter werd opgemerkt dat topman Mark Zuckerberg gisteren met zijn familie vrolijk Halloween vierde. Hij presenteert daarnaast vanavond de nieuwste kwartaalcijfers van het bedrijf vanuit het hoofdkantoor in Californië.
De discussies van gisteren en vandaag raken aan iets fundamenteels: de techbedrijven stonden lange tijd voor de openheid van de Amerikaanse samenleving. Mensen waren trots op de bedrijven, omdat ze lieten zien hoe technologie kan worden gebruikt ten goede van de maatschappij. Maar dat beeld is veranderd. Het is duidelijk dat de platforms ook misbruikt worden en dat daar iets tegen moet worden gedaan.
Al met al leek er geen tevredenheid te zijn bij de senatoren. Veel vragen bleven onbeantwoord en het was duidelijk dat er zorgen blijven over hoe goed de techbedrijven hun eigen platforms kennen. Maar in hoeverre dit ook grote gevolgen gaat hebben, blijft vooralsnog onduidelijk.
"Deze activiteiten gaan de geschiedenis in als de grootste verborgen actie van Moeder Rusland", concludeerde Will Hurd, lid van de inlichtingencommissie van het Huis van Afgevaardigden en voormalig CIA-medewerker.
