Is Spaans vanaf nu een vreemde taal op scholen in Catalonië? En juicht de EU politiegeweld tegen Catalaanse burgers toe? Wel als je Russische nieuwsbronnen Sputnik, RT en Vesti.ru moet geloven. Deze sites en anderen verspreidden nepnieuws over het Catalaanse referendum.
Volgens de Spaanse minister van Defensie María de Cospedal hebben Russische accounts via social media nepnieuws verspreid rond het referendum van 1 oktober. Met als doel: verdeeldheid zaaien. En oh ja, Wikileaks-oprichter Julian Assange speelt ook een belangrijke rol (daarover later meer).
Nepnieuws om zoveel mogelijk verwarring te scheppen in een al verdeeld land. Én om de EU zwakker te laten lijken. Dat is het idee achter het nepnieuws over Catalonië, legt Spanje-correspondent Rop Zoutberg uit. "Er is veel misinformatie", zegt Rop. "Het is een doel voor Rusland geworden om ontregelend te berichten over de Catalaanse zaak. Dat verzwakt Spanje en de EU. En maakt Rusland sterker."
In een overleg met Europese lidstaten vertelden Spaanse ministers gisteren dat er bewijzen zijn dat Russische en Venezolaanse nepaccounts op Twitter, Facebook en andere internetsites nepnieuws en misleidende artikelen deelden om verdeeldheid te zaaien.
Volgen het East Stratcom Task Force, een werkgroep van diplomaten, informatici en journalisten die Russisch nepnieuws proberen te ontkrachten in opdracht van de EU, zijn er inmiddels al acht grote nepverhalen over Catalonië die rondgaan op Russische media. Zo zou Europa uit elkaar vallen, stort de wereld ineen als zowel de Irakese Koerden als de Catalanen onafhankelijk worden en staat Spanje aan de vooravond van een burgeroorlog. Allemaal ongegrond volgens de onderzoekers.
De geruchten van Sputnik
Volgens onderzoek van een andere groep, het Digital Forensic Research Lab van de Amerikaanse denktank The Atlantic Council, postte de Russische nieuwssite Sputnik tussen 11 en 27 september 220 onware verhalen over de Catalaanse onafhankelijkheid. Niet alleen maakte Sputnik bericht na bericht over de politie-agressie tijdens de verkiezingen. Het verspreidde ook het gerucht dat Jean-Claude Juncker, de president van de Europese Commissie, zou hebben gezegd dat de EU de Catalaanse onafhankelijkheid zou respecteren.
En aan de andere kant verspreidden Sputnik en staatsmedium RT het gerucht dat miljardair George Soros, die veel progressieve doelen steunt, de Catalaanse onafhankelijkheidscampagne financierde, schrijft de Spaanse krant El País.
Eerder maakten wij deze video over de onafhankelijkheid van Catalonië:
El País bericht al een tijdje over de inmenging van Rusland, vertelt Rop. Volgens de krant heeft de Spaanse overheid geen schijn van kans tegenover het netwerk van nepnieuwsverhalen en social media posts. De publieke discussie is voor het grootste deel in handen van het pro-onafhankelijkheidskamp. Mét de hulp van duizenden nepprofielen op Twitter en Facebook, gelinkt aan Rusland. Rop: "Je ziet hoe vanuit Russische accounts de hashtag #catalan exponentieel toeneemt. Die versturen misleidende tweets met nepnieuws. Maar het is groter dan een paar hashtags."
Er is ook een belangrijke rol weggelegd voor Wikileaks-oprichter Julian Assange, legt Rop uit. Op Twitter is Assange een van de belangrijkste internationale voorstanders van de Catalaanse onafhankelijkheid. Assange wordt dan ook veelvuldig geciteerd door Sputnik. Zelfs vaker dan de Catalaanse president Puigdemont en de Spaanse premier Rajoy, telde het Digital Forensic Research Lab.
Niet zo gek ook: Assange wordt veelvuldig geretweet als hij het over Catalonië heeft. En in zijn tweets deelt hij niet alleen zijn mening, maar ook foute of misleidende informatie over de onafhankelijkheid, stelt El País. En die tweets gaan hard: verdacht hard, volgens het Digital Forensic Research Lab. De onderzoeksgroep ontdekte dat de tweets veel worden gedeeld door Twitter-bots die gelinkt zijn aan Rusland.
En ook bijzonder: vandaag naar buiten gekomen dat Orior Soler, een van de belangrijkste adviseurs van de Catalaanse president Puidgemont een afspraak had met Assange in het consulaat van Ecuador in Londen, waar Assange al jaren in ballingschap leeft. "Het lijkt dus dat er direct contact is geweest tussen Puigdemont en Assange", vertelt Rop.
