Embryowet wordt grote splijtzwam in de formatie

Ook in de medische wereld wordt er vol spanning gekeken naar de formatieonderhandelingen tussen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie die volgende week woensdag gaan beginnen. Grootste pijnpunt in de onderhandelingen is het besluit dat genomen moet worden over het kweken en manipuleren van embryo's voor onderzoek. Daar staan ChristenUnie en D66 lijnrecht tegenover elkaar.

"Stilstand is achteruitgang", waarschuwt professor Christine de Die van de Universiteit van Maastricht. Zij leidt het enige laboratorium in Nederland waar embryoselectie mag worden uitgevoerd, bijvoorbeeld om een erfelijke ziekte te vermijden. Ze vreest dat de embryo-kwestie de komende regeringsperiode weggezet wordt.

"Ze zullen het er vast over hebben in Den Haag. Ik ben positief gestemd, maar je weet maar nooit", zegt De Die. "De status quo is in feite achteruitgang. Dan kunnen wij niet verder, maar in het buitenland wel. Dan kunnen wij mensen minder goed helpen en gaan mensen in België of Engeland hun heil zoeken. "

Landen zoals het Verenigd Koninkrijk, België, de Verenigde Staten en Japan gaan nu al veel verder wat embryo-onderzoek betreft. "Als het onderzoek in andere landen leidt tot medische toepassingen dan zullen ook Nederlandse paren om zo'n behandeling vragen en deze waarschijnlijk krijgen", denkt minister Schippers.

Verschillende werelden

Het is een bekend gegeven dat D66 en ChristenUnie het vrijwel altijd oneens zijn over medisch-ethische dossiers. Tot nu toe werd gedacht dat met name de euthanasieregeling een twistpunt zou worden, maar met de Embryowet is nog meer haast geboden.

"Juist dit medisch-ethische onderwerp zorgt voor hoofdpijn in de formatie, want het vraagt om beslissingen nu", zegt NOS-verslaggever Ron Fresen. "Aan tafel zitten verschillende werelden."

De Gezondheidsraad adviseerde de regering recent om de Embryowet aan te passen, zodat wetenschappers erfelijke ziektes uit embryo's kunnen halen. Het onderzoek is gericht op het voorkomen van ernstige aandoeningen. D66 is een groot voorstander en wil een wetswijziging die meer embryo-onderzoek mogelijk maakt.

ChristenUnie ziet het als een te grote inbreuk op het respect voor leven. Ingrijpen in dna is niet iets wat de mens zou moeten willen of kunnen. "Onderzoek met embryo's past niet bij de menselijke waardigheid en wijzen we af", staat in het verkiezingsprogramma van de christelijke partij.

Rest-embryo's

Nu mogen alleen embryo's voor onderzoek worden gebruikt die zijn overgebleven na een vruchtbaarheidsbehandeling. Het kweken daarvan uitsluitend voor onderzoek is niet toegestaan. Volgens De Die is het van cruciaal belang dat niet alleen rest-embryo's voor onderzoek gebruikt gaan worden.

"De embryo's die overblijven zijn meestal van slechtere kwaliteit, soms met erfelijke ziekten. We willen een meer ongeselecteerde poel van embryo's."

De Die denkt dat met dit onderzoek veel leed kan worden voorkomen. "Het afbreken van een zwangerschap is vele malen ingrijpender van een embryo weggooien. Het leven is toenemend beschermwaardig. Een foetus van 15 weken het leven ontnemen vind ik heftig."

Gebruiksaanwijzing

CDA en VVD houden zich meer op de vlakte op het gevoelige onderwerp, maar volgens Fresen willen alle vier de onderhandelende partijen dat er een gebruiksaanwijzing komt. Die moet rekening houden met de christelijke bezwaren, maar voorkomen dat de wetenschap stil komt te staan.

"Het is nodig om te voorkomen dat ieder geval meteen een kabinetscrisis betekent", aldus Fresen. "Maar vind zo'n gebruiksaanwijzing maar..."