Commissie: Tweede Kamer kan belastingontwijking gaan aanpakken

De voorzitter van de parlementaire enquêtecommissie Nijboer (PvdA) is tevreden met de oogst van acht dagen verhoren over belastingconstructies. "De Tweede Kamer kan nu maatregelen nemen", zegt hij.

Nijboer zegt dat de commissie voldoende informatie boven tafel heeft gehaald om wetgeving en toezicht op trustkantoren en belastingadviseurs strenger te maken.

"Het is groot geld", zegt Nijboer. "En het is een belangrijk publiek goed dat iedereen belasting betaalt naar vermogen en naar draagkracht." Hij verwacht dat het moeilijker gemaakt kan worden belasting te ontwijken of te ontduiken.

In het eindrapport, dat nog in de zomer verschijnt, zullen aanbevelingen staan.

Eer en geweten

Op dag 8, de laatste verhoordag, kwamen twee Nederlandse 'spelers' in het schandaal van de Panama Papers aan het woord: Frank Sonsma en Guus Poelen.

Sonsma richtte naast zijn eigen trustkantoor een Nederlandse vestiging op van Mossack Fonseca. Dat is het Panamese kantoor dat op grote schaal belastingontduiking en fraude mogelijk maakte voor onder andere maffiabazen, wapenhandelaars en dictators.

Hij is inmiddels zijn vergunning kwijt, maar hij houdt vol dat hij "naar beste eer en geweten" heeft gehandeld.

Niet blij mee

Poelen's kantoor deed ook regelmatig zaken met Mossack Fonseca. Zijn bedrijf hield zich bezig met zowel belastingadvies als het besturen van brievenbusfirma's, zo bleek uit de Panama Papers. Dat mag volgens de wet niet.

Poelen houdt vol dat hij te weinig weet van de 'foute' handel die via zijn bedrijf liep omdat zijn zakenpartner daar alleen voor verantwoordelijk zou zijn geweest. "Ik ben er zoals u zult begrijpen ook niet blij mee", zei hij.

Ook vandaag spraken de commissieleden hun verbazing uit over de onwetendheid of het geheugenverlies van de getuigen. Maar de verhoren zijn niet de enige informatiebron van de Kamerleden. Het eindrapport wordt ook gebaseerd op achtergrondgesprekken en dossieronderzoek.

Hieronder een samenvatting van de voorafgaande verhoordagen:

Dag 1 'Belastingdienst voert soms ongelijke strijd tegen ontduikers'

De Belastingdienst heeft moeite met het controleren van bedrijven en particulieren met ingewikkelde belastingconstructies. Die hebben adviseurs en juristen die jarenlang bezwaar kunnen maken en procedures kunnen beginnen voordat een rechter beslist of het gaat om belastingontduiking of niet.

Dag 2 Nederland is geen belastingparadijs maar een 'verhullingsparadijs'

Het toezicht op de meer dan duizend gespecialiseerde belastingexperts en juristen van de 227 trustkantoren in Nederland is in handen van twaalf mensen van De Nederlandse Bank. De journalisten die de Panama Papers onderzochten vinden het naïef om te denken dat trustkantoren zich uit zichzelf netjes gaan gedragen.

Dag 3 Belastingadviseur 'rijk Nederland' vindt zichzelf geen belastingontwijker

Gregory Elias, de belastingadviseur van 'rijk Nederland' spreekt liever van belastingkorting dan van belastingontwijking. Hij is zelf multimiljonair geworden met de verkoop van een trustkantoor, maar hij werkt nog steeds. Zijn naam komt 312 keer voor in de Panama Papers, de naam van zijn kantoor 1200 keer.

Dag 4 Zaakwaarnemer Rolling Stones en U2: ik ben geen brievenbusfirma

De zaakwaarnemer van de Rolling Stones en U2 wekt ergernis op. De commissie begrijpt niet dat Favié ontkent dat de Stones en U2 voor Nederland kiezen vanwege het belastingvoordeel. Dat terwijl de bands dat zelf in de pers hebben gezegd. Commissielid Van Dam: "U heeft mij niet overtuigd, ik vind het niet geloofwaardig wat u zegt."

Dag 5 'Klein deel notarissen leent zich voor belastingontduiking'

"Dan is er een bv op een of ander Caribisch eiland dat ik dan moet opzoeken op internet omdat ik er nog nooit van heb gehoord. Daar liggen dan een paar rotsen in de zee en dat is dan kennelijk het centrum van de handel? Op dat moment moet je gaan opletten", zegt emeritus hoogleraar en voormalig notaris Martin Jan van Mourik.

Dag 6 'Niets mis met zo weinig mogelijk belasting betalen'

Commissievoorzitter Nijboer snapt de moraal van de trustsector niet. "Moet je niet beginnen met zelf het beestje bij de naam te noemen. Dat belastingbesparing eigenlijk belastingontwijking is. Dat een constructie bedoeld is om geen belasting te betalen. Dat mensen in een samenleving verwachten dat iedereen, net als zij, netjes belasting betaalt."

Dag 7 Communicatieadviseurs trainen getuigen belasting-enquête

Regelmatig verzucht een Kamerlid na een lang antwoord: "Ja, maar dat vroeg ik niet." Soms uit de commissie ongeloof als een getuige zegt iets niet te weten. "U heeft nu al een paar keer gezegd 'dat zou kunnen' op vragen die je gewoon met ja of nee kunt beantwoorden." Zijn de getuigen uit deze sector zwijgzaam of goed getraind?