'Agenten in rechtszaal niet minder vaak gestraft, wel minder zwaar'
In de zaak-Henriquez worden twee politieagenten strafrechtelijk vervolgd, maakte het OM vandaag bekend. Dat politiemedewerkers worden vervolgd, gebeurt niet vaak, maar het zou nog minder vaak kunnen als het tuchtrecht beter zou zijn, zeggen Jaap Timmer van de VU en advocaat Magrete van der Steeg.
De politie legt alle geweldsincidenten waar door toedoen van agenten doden of gewonden zijn gevallen voor aan het OM. Ook alle gevallen dat een agent een vuurwapen gebruikt, worden gemeld. Die meldingen leiden volgens politie-expert Timmer, jaarlijks tot een handjevol strafzaken. "In ongeveer een derde leidt dat tot een veroordeling. Vaak zijn dat voorwaardelijke straffen, boetes of een taakstraf. Het komt zelden voor dat een agent celstraf opgelegd krijgt."
Advocaat Magrete van der Steeg, die regelmatig politiemensen bijstaat, zegt dat agenten niet minder vaak worden gestraft in de rechtszaal dan gewone burgers, maar wel minder zwaar. "Als je het vergelijkt met zaken tegen burgers is het niet zo dat de rechter het minder nauw neemt met het bewijs. Maar de strafmaat verschilt wel."
Dat komt doordat agenten in principe ergens op afstappen met goede intenties, zegt Van der Steeg. "Ze willen bijvoorbeeld iemand aanhouden. Een verschil met burgers is ook dat die mogen wegrennen, terwijl agenten juist op het gevaar worden afgestuurd, met de bevoegdheid om geweld te gebruiken, en dan vaak snel moeten beslissen. Dat laat de rechter meewegen in de hoogte van de straf."
Al is het maar een handjevol zaken, toch is het Van der Steeg een doorn in het oog dat agenten zo vaak in het strafrechtsysteem terechtkomen. Ze vindt dat het tuchtrecht van de politie beter ontwikkeld moet worden, zodat de organisatie zelf dingen aan de kaak kan stellen.
"De organisatie heeft geen zelfkritische houding. Bijvoorbeeld in de zaak-Henriquez wil je eigenlijk een totale evaluatie van alle medewerkers die ermee te maken hebben gehad, tot de meldkamer aan toe. Een organisatie kan daar beter van worden, ervan leren, maar de politie doet dat dus niet."
De strafrechter gaat het proces dat leidde tot de dood van Mitch Henriquez ook heus wel analyseren, denkt de advocaat "Maar alleen in het licht van wat de twee verdachten hebben gedaan. De rechter beslist of dat strafbaar is en de politie leert er dan niets van."
Timmer sluit zich aan bij de kritiek op het systeem van de politie. "Het is onderontwikkeld. Het tuchtrecht is bijvoorbeeld niet onafhankelijk. De korpschef is verantwoordelijk en hij heeft dat gedelegeerd aan districtchefs." Die spreken dus recht over hun eigen agenten.
Een brief thuis
Daar komt bij dat de politie nauwelijks leert van eigen fouten, omdat er geen jurisprudentie wordt opgebouwd, zegt de VU-docent. "Een agent krijgt een brief thuis, maar de uitspraak wordt niet gepubliceerd."
Volgens Van der Steeg moet er nodig een onafhankelijk tuchtcollege komen. "Als je het tuchtrecht transparanter regelt, heb je het strafrecht minder vaak nodig. Je moet dan wel de mogelijkheid openhouden om naar het OM te stappen", voegt ze daaraan toen. "Bijvoorbeeld als nabestaanden of slachtoffers dat willen."
