VS vetoot VN-resolutie staakt-het vuren, maar kritiek op Israël neemt toe

De relatie tussen de Verenigde Naties en Israël is tot een dieptepunt gedaald. Donderdag deed VN-baas António Guterres een zeldzaam beroep op artikel 99 uit het handvest van de organisatie om de situatie in de Gazastrook onder de aandacht te brengen van de Veiligheidsraad. Guterres' voorstel voor een staakt-het-vuren haalde het net niet.

Sinds het begin van de oorlog tussen Israël en Hamas speelt de VN vooral een rol als humanitair hulpverlener, maar daarnaast klinkt de kritiek op Israël binnen de organisatie steeds luider. Tot ongenoegen van Israël. Eind oktober riep Israël al om het aftreden van Guterres nadat die had gezegd dat de aanslag van Hamas op 7 oktober "niet in een vacuüm" had plaatsgevonden.

Nadat Guterres donderdag artikel 99 gebruikte om de Veiligheidsraad bijeen te roepen, noemde de Israëlische minister van Buitenlandse Zaken, Eli Cohen, Guterres ambtstermijn "een gevaar voor de wereldvrede". Artikel 99 is het krachtigste instrument dat de secretaris-generaal tot z'n beschikking heeft en is voor het laatst ingezet in 1989.

Naar aanleiding van de actie van Guterres, stemde de Veiligheidsraad vanavond over een oproep tot een onmiddellijk staakt-het-vuren. De VS gebruikte zijn vetorecht om dat tegen te houden. Dertien van de vijftien leden van de Veiligheidsraad stemden voor. Het Verenigd Koninkrijk onthield zich van stemming.

Sentiment VS

De Verenigde Staten vindt dat de Veiligheidsraad de terreuraanval van Hamas niet voldoende veroordeelt. De Amerikaanse vice-ambassadeur Robert Wood zegt daarnaast dat een staakt-het-vuren ervoor zorgt dat Hamas aan de macht blijft in Gaza.

De VS geldt als de belangrijkste bondgenoot van Israël en heeft als permanent lid een cruciale positie binnen de Veiligheidsraad. Toch kantelt in de VS het sentiment. Vorige week zei vicepresident Kamala Harris dat "te veel onschuldige Palestijnen zijn omgekomen in de oorlog". Donderdag blokkeerde de Amerikaanse Senaat een hulppakket voor onder meer Oekraïne en Israël.

Nieuwsuur sprak met de speciale VN-rapporteur voor de bezette Palestijnse gebieden, Francesca Albanese. De rapporteur is niet onomstreden. Ze moest eerder terugkomen op uitspraken over de "joodse lobby" in Amerika.

Samen met andere mensenrechtenadviseurs reageerde ze op de actie van Guterres. "We vragen om een staakt-het-vuren, om een beschermde VN-macht in het bezette Palestijnse gebied, om humanitaire hulp die de bevolking van Gaza kan bereiken."

Dat de Veiligheidsraad de resolutie niet heeft aangenomen, bewijst volgens Albanese dat de VN "vleuggellam" is. "Dat de VN niet in staat is om gruweldaden te voorkomen, is een gigantisch falen van de VN."

'Militaire operatie onwettig'

Albanese noemt het ongeloofwaardig dat Hamas alleen maar zou profiteren van een wapenstilstand. "Gaza is bijna compleet verwoest. Er zijn 16.000 mensen gedood. 90 procent daarvan zijn burgers. Is dat niet genoeg om vast te stellen dat deze militaire operatie onwettig is?"

Albanese voegt toe dat gruweldaden van beide kanten onderzocht en vervolgd moeten worden, ook die van Hamas op 7 oktober. "Ze hebben Israëlische burgers vermoord, verkracht en gegijzeld. Maar er wordt niet genoeg gedaan om verdere misdrijven te voorkomen."