In de lange lijst opmerkelijke gebeurtenissen tijdens de Amerikaanse presidentscampagne hoort zeker de steunbetuiging van Elon Musk aan Donald Trump. Musk is de rijkste mens ter wereld en heeft radicale ideeën over de toekomst van Amerika, en van de wereld.
Zijn nieuwe politieke rol betekent een drastische vergroting van de politieke invloed van de techsector, zeggen experts die die wereld volgen. "Voor Musk en zijn aandeelhouders was Trumps herverkiezing een champagnemoment", zegt analist Daniel Ives.
Cheerleader
De moordpoging op Trump in juli was het begin van de publieke vriendschap tussen de mannen. "Vanaf dat moment werd Musk Trumps grootste cheerleader", zegt techjournalist Ryan Mac (The New York Times), die een boek schreef over Musks overname van Twitter. "Ze werden bijna onafscheidelijk."
Musk stopte meer dan 130 miljoen dollar in Trumps campagne, verlootte miljoenen onder geregistreerde stemmers die een petitie ondertekenden en was regelmatig met Trump op het podium te zien.
Achter de schermen hadden de mannen al een tijdje contact, maar begin dit jaar zat Musk absoluut nog niet in team-Trump. Mac: "Hij ging dit jaar razendsnel van vijand van Trump naar beste vriend."
Voorheen steunde de zakenman juist de Democratische Partij en waarschuwde hij voor de gevaren van Trump. Trump, op zijn beurt, noemde Musk een oplichter en leugenaar.
Musk had ook geen belang bij tekeergaan tegen de overheid, zoals Trump doet. Mac: "Zonder federale belastingvoordelen en overheidssubsidies zou Musks autobedrijf Tesla waarschijnlijk ten onder zijn gegaan. En z'n raketbedrijf SpaceX ontvangt miljarden overheidsgeld voor het in de ruimte schieten van satellieten."
Inmiddels lijkt Musk te denken dat hij dubbel kan profiteren van de overheid, zegt Mac. "De topmannen van techbedrijven willen hun voorsprong en hun macht behouden. De Republikeinse Partij biedt dat vrij duidelijk, onder meer met belastingverlagingen en deregulering. Trump heeft dat idee verder aangewakkerd."
Anti-woke
Musks draai kwam ook niet helemaal uit de lucht vallen. "Zijn politieke opvattingen verschoven in de coronaperiode, toen zijn fabrieken tijdelijk moesten sluiten", zegt Mac. "En hij radicaliseerde door de transitie van zijn eigen dochter, die hij wijt aan het liberalisme en progressivisme dat haar heeft beïnvloed. Hij raakte vervreemd van de regering-Biden, die bovendien erg pro-vakbond was en niet echt goed overweg kon met Tesla."
Ives: "Ik denk dat Musk bij de moordaanslag dacht: dit is het moment om een grote gok te wagen en vol in te zetten op Trump."
Musks ambities reikten altijd al veel verder dan bedrijven runnen, zegt techprofessor James Grimmelmann (Cornell University). "Hij wil een menselijke toekomst buiten deze planeet creëren. Al zijn bedrijven zijn logische stappen richting het realiseren van wat ons naar Mars zal brengen, wat ons daar van energie voorziet en hoe we de maatschappij transformeren rond dat doel."
Mac: "Musk ziet zichzelf als een cruciale held voor de mensheid. Hij wil een back-up creëren voor als de aarde aan z'n einde komt, bijvoorbeeld door klimaatverandering."
Dat klinkt megalomaan, maar via Trump denkt Musk de plannen daadwerkelijk te kunnen verwezenlijken, vermoedt Grimmelmann. "Als hij eenmaal in de regering zit, kan hij proberen regelgeving en toezicht terug te dringen omdat ze in de weg zitten van wat hij wil bereiken."
Twee biljoen bezuinigen
Onder Trump gaat Musk een tijdelijke instantie voor overheidsefficiëntie leiden. Hij belooft maar liefst twee biljoen dollar te bezuinigen, ongeveer een derde tot een kwart van het overheidsbudget. Grimmelmann: "Hij zal het makkelijker maken om overheidsmedewerkers te ontslaan, bijvoorbeeld als ze niet loyaal zijn aan Trump."
Musk hoeft in die rol belangen in zijn bedrijven niet op een zijspoor te zetten. Daarmee lijkt hij naar eigen goeddunken regels te kunnen schrappen die hem slecht uitkomen.
Commerciële invloed in de Amerikaanse politiek is op zich niet nieuw. Washington D.C. is berucht om de vele lobbyisten. En er is een rijke geschiedenis van zakenmannen die een politieke carrière starten. Maar zoals Musk het nu aanpakt is ongekend, zegt Ives. "De mate van invloed wordt historisch", zegt techanalyst Ives. "Musks bedrijven kunnen straks veel autonomer opereren."
Economisch zijn techbedrijven al decennia zeer groot in de VS, met miljardenbedrijven als Microsoft en Apple. Als politieke factor speelden ze minder mee, zegt Ives. "En recent werden deze bedrijven door links en rechts aangevallen voor allerlei problemen. Ze zijn met geld en invloed gaan smijten om overheidsbeperkingen te bestrijden. Met Musk aan de macht is tech definitief gearriveerd als politieke kracht. Musk lijkt Trumps rechterhand te worden, zijn strategische fluisteraar."
Grimmelmann: "De sector zal hopen dat Trump en Musk bedrijfstoezicht en anti-monopolieregels sterk afzwakken."
- AFP
Trump en Musk bij een vechtsportwedstrijd in New York - AP
Trump en Musk op een gala op Trumps buitenverblijf Mar-a-Lago in Florida
Journalist Mac plaatst wel een nuance bij Musks macht. "Ook Twitter vond hij slecht geleid. Hij ontsloeg er heel veel mensen. X is er nu veel slechter aan toe dan toen het nog Twitter was." Grimmelmann: "X is voor hem een enorme financiële aderlating."
"Aan de andere kant", zegt Mac, "met Tesla en SpaceX is hij zeer succesvol. Dus dit kan twee kanten opgaan." Grimmelmann: "Er is een kans dat Musk Trump in staat stelt om een aantal van zijn meest vergaande beloften waar te maken, bijvoorbeeld het deporteren van miljoenen migranten."
De vraag blijft of Trump toestaat dat Musk veel macht vergaart. "Er komt een moment dat Musk zijn nek uitsteekt op een manier die Trump niet zint", zegt Grimmelmann. Ives: "Dit kan een soap gaan worden."
