Het plan om psychisch geweld strafbaar te maken is een "enorme stap voorwaarts" in de strijd tegen femicide. Maar om vrouwenmoord tegen te gaan, is meer nodig dan alleen een wetswijziging. Dat zeggen deskundigen in gesprek met Nieuwsuur.
Staatssecretaris Ingrid Coenradie (PVV) van Justitie en Veiligheid wil psychisch geweld expliciet opnemen in het Wetboek van Strafrecht. Politie en justitie zouden dan sneller kunnen ingrijpen. Niet alleen als een vrouw slachtoffer is van fysiek geweld, maar ook van - zoals het in vakjargon heet - 'dwingende controle' of 'intiem terreur'.
Daarmee wordt bedoeld: het willen controleren of beheersen van het leven van de partner. Die vorm van psychische intimidatie is het "allersterkste voorspellende signaal voor femicide", zegt de Britse criminoloog Jane Monckton-Smith. "Het is een beter voorspellend signaal dan geweld."
Opvanghuizen voor vrouwen die niet meer veilig thuis kunnen wonen zitten overvol. Dat ziet ook Ilona Brekelmans. Zij is psycholoog en directeur van opvangcentrum Sterk Huis en is "heel blij" met het kabinetsplan. "Het is een fantastische erkenning. Nu hebben slachtoffers van psychisch geweld vaak het gevoel dat ze niet worden begrepen."
Het vorige kabinet was minder slagvaardig als het aankomt op de aanpak van femicide. Die regering zag ook binnen huidige wetgeving mogelijkheden om psychisch geweld aan te pakken. Wel kondigde de toenmalige staatssecretaris extra onderzoek aan. Sommige Kamerleden vreesden dat dat jaren zou duren.
Hoe bewijs je het?
Brekelmans is blij dat de nieuwe staatssecretaris direct een wetswijziging voorstelt. Tegelijkertijd vreest ze dat alleen een nieuwe wet niet voldoende is om femicide aan te pakken. Want: hoe bewijs je in een rechtbank dat iemand zich schuldig maakt aan 'intiem terreur'?
Mensen in de omgeving van een slachtoffer zouden eerder aan de bel kunnen trekken, zegt ze. "Zij zien het vaak als iemand in korte tijd verandert. Als iemand zich isoleert. Als de dader kleinerende opmerkingen maakt." Om mensen in de omgeving van slachtoffers bewuster te maken, is volgens de psycholoog meer maatschappelijke aandacht nodig voor femicide.
Niet alleen vrienden en kennissen van slachtoffers moeten meer bewust worden, vindt Brekelmans. Ze pleit er ook voor dat huisartsen er in hun opleiding meer les over krijgen. "Want bij psychisch geweld zie je dat slachtoffers zich vaak bij hen melden met stressgerelateerde klachten."
Sanne uit Winterswijk werd vermoord door haar man met wie zij in scheiding lag. Ook zij werd gedomineerd. "Sanne had totaal geen eigen wil meer":
Ook criminoloog Monckton-Smith is blij met Coenradies plan om psychisch geweld strafbaar te maken in Nederland. "Op deze manier maak je duidelijk aan gevaarlijke, dwingende mensen dat je ze ter verantwoording roept. Dat ze er niet mee wegkomen."
Monckton-Smith doet al jaren onderzoek naar femicide. "Toen we alles wat aan deze moorden voorafging achter elkaar zetten, zag dat er telkens vrijwel hetzelfde uit." Heel vaak pasten de daders eerst dwingende controle toe. Dat doen ze om iemand in een relatie "vast te zetten", zegt de onderzoeker.
"Als je dat patroon begrijpt, kun je ook begrijpen wat voor tactieken ingezet worden. Op die manier kan dwingende controle ons helpen femicide te voorspellen."
