Israël wil wraak, Iran waarschuwt voor escalatie: een grote oorlog tussen de twee gezworen vijanden is weer een stap dichterbij na de Iraanse raketaanval.
De onderlinge aanvallen kun je zien als opeenvolgende vergeldingsacties, maar volgens experts zit er bij Israël ook een groter doel achter: het aanpakken van Irans militaire vermogen. "Netanyahu heeft al jaren het plan om een oorlog met Iran uit te lokken", zegt Iran-deskundige Peyman Jafari.
Een van Israëls belangrijkste doelwitten: Irans nucleaire installaties.
Amerika is de enige die de stekker uit dit conflict kan trekken.
Zelf doet Israël er tegenover een Amerikaanse website niet geheimzinnig over: het leger plant een grootschalige vergeldingsactie voor de Iraanse raketaanval. Alle opties liggen op tafel, "inclusief aanvallen op Irans nucleaire faciliteiten".
Irans raketaanval was weer een reactie op de slagen die Israël de afgelopen weken toebracht aan Irans bondgenoot Hezbollah, waaronder de pieperaanval, het doden van Hezbollah-leiders en het uitschakelen van een groot deel van het wapenarsenaal.
"De strijd tegen Hezbollah verloopt veel effectiever dan verwacht", zegt Martijn Kitzen, hoogleraar aan de Defensie Academie. "Israël kijkt nu: kan ik die tegenstander misschien een nog hardere klap toebrengen?"
"Israël zit in een oorlogsmodus", beaamt Ali Vaez, Irandeskundige bij de gerenommeerde denktank Crisis Group. "Het heeft Amerikaanse bescherming en tot op zekere hoogte internationale acceptatie voor z'n militaire acties. Zelfs de luidste kreten tegen het humanitaire lijden in Gaza leverden niets op."
"Israël ziet dit als kans om Iran en zijn internationale netwerk definitief te verzwakken. Dat netwerk, met groeperingen als Hezbollah, vormde altijd al een bedreiging voor Israël."
'Iran laat spierballen zien'
Iran hield zich de recente maanden juist in om escalatie te voorkomen, zegt Jafari. Toen in juli de hoogste politieke leider van Hamas in Irans hoofdstad Teheran werd gedood, zwoer Iran wraak. "Maar Iran heeft eigenlijk niet militair gereageerd. Tot nu toe was de berekening in Iran: we willen niet een regionale oorlog met Israël ingetrokken worden."
Nog altijd lijkt Teheran een grote confrontatie te willen voorkomen. Via diplomaten van andere landen zou Teheran gewaarschuwd hebben voor de raketaanval op Israël van gisteren "om de schade beperkt te houden en het niet uit de hand te laten lopen", zegt Jafari. "Maar als Israël nu terug gaat slaan, bijvoorbeeld door nucleaire installaties van Iran aan te vallen, zijn we op heel nieuw terrein aangeland."
Die installaties zijn al langer een doorn in het oog van Israël. Kenners gaan ervan uit dat Iran - in tegenstelling tot Israël - (nog) geen kernwapens beschikbaar heeft. Maar de vrees dat Irans nucleaire programma niet alleen vredelievende doelen heeft, bestaat in het Westen al jaren.
Die vrees groeide toen het Internationaal Atoomagentschap uranium aantrof met verrijkingspercentages die alleen voor kernwapens nodig zijn:
Israël is bang dat Iran ooit kernwapens inzet tegen Israëlische doelen en probeert de ontwikkeling ervan te saboteren. Vaez verwacht dan ook dat Israël zich bij een aanval op Iran zal richten op - naast militaire bases en belangrijke infrastructuur - nucleaire faciliteiten. Iran mag zich geen illusies meer maken over het inzetten van kernwapens, is het idee. "Israël wil Iran laten zien hoe kwetsbaar het is."
Hardliners
De hoop in het Westen was dat er met de kersverse, relatief gematigde, Iraanse president te onderhandelen viel over een nieuwe atoomdeal. Iran zou dan internationale controles op het kernprogramma toestaan in ruil voor verlichting van sancties.
Maar als Israël inderdaad grootschalig aanvalt, wordt de president juist richting een hardere koers gedreven, vreest Jafari. "Het gevaar is dat de hardliners in Iran zeggen: dit is precies de vrijbrief die we nodig hebben om ons nucleaire programma verder te militariseren."
"Optie twee is dat Hezbollah en Iran concluderen dat ze Israël conventioneel niet aankunnen. Dan zullen we een terugval zien naar individuele terroristische acties. De hele regio van Jordanië tot Irak wordt dan verder onrustig."
Amerika
De enige die kan voorkomen dat het "gepingpong met raketten" tussen Israël en Iran uitmondt in een volledige oorlog, zijn de Verenigde Staten, zegt Vaez. De VS, dat vele bases in het Midden-Oosten heeft, steunt Israël vooralsnog, waardoor Israël "volkomen ongeremd" z'n gang kan gaan.
"Amerika kan de stekker uit dit conflict trekken. Maar dat is onwaarschijnlijk: met de presidentsverkiezingen voor de deur is er een machtsvacuüm. De kandidaten willen de druk op Israël niet opvoeren want dat zal worden geïnterpreteerd als anti-Israël."
De dreiging van een grootschalige oorlog tussen Iran en Israël hangt al sinds de Hamas-aanslagen van 7 oktober vorig jaar boven het Midden-Oosten. Na de aanval op het Iraanse consulaat in Damascus in april maakten we deze video over de band tussen de twee landen, die ooit vriendschappelijk was:
