Frits van Eerd: supermarktbaas, coureur en crimineel?

• Dirk Bayens

  redacteur Nieuwsuur

De klap was groot toen in september 2022 de FIOD invallen deed in een strafrechtelijk onderzoek naar voormalig Jumbo-topman Frits van Eerd. De opsporingsdienst vond zo'n 450.000 euro aan contant geld.

Twee jaar na zijn arrestatie begint morgen de strafzaak tegen Van Eerd. Het Openbaar Ministerie (OM) verdenkt hem van corruptie, valsheid in geschrifte en witwassen. Zelf ontkent Van Eerd alle beschuldigingen.

Wie is deze illustere zakenman en hoe viel hij van zijn voetstuk? Nieuwsuur portretteert de 57-jarige Brabantse topondernemer die steeds meer verstrikt te lijkt te zijn geraakt in een web van criminaliteit.

Onstuimige groei

Decennialang ging het Jumbo en de familie-Van Eerd voor de wind. In ongekend tempo weet Frits van Eerd de supermarktketen te laten groeien, met gewaagde overnames van concurrenten zoals C1000 en Super de Boer. Zelfs marktleider Albert Heijn lijkt even te wankelen door de onstuimige opkomst van het Brabantse familiebedrijf.

Retaildeskundige Rupert Parker Brady schreef er het boek Jumbo wil altijd winnen over. Het concern weet na de eeuwwisseling succesvol in te spelen op bestaande ergernissen van de consument, ziet Parker Brady. "Ze zeiden bij Jumbo: Als we die ergernissen nou omdraaien, dan maken we daar garanties van. Als jij je ergert aan het feit dat je zo lang in de rij moet staan, dan moeten we zeggen: 'Vierde in de rij, kassa erbij'. En als je een product vindt wat wij niet hebben of goedkoper is bij een andere supermarkt: 'Wij geven je het geld terug'."

Carnavalsliedjes

Frits begint onderop, op de winkelvloer, maar neemt in 2002 het roer over van zijn vader Karel van Eerd. Als algemeen directeur weet hij de succesformule uit te breiden over heel Nederland.

Naast supermarktdirecteur is Van Eerd ook muzikant. Hij neemt onder leiding van platenbaas Adrie van den Berk meerdere carnavalsliedjes op. "Als je het volk begrijpt en dicht bij het volk staat, dan weet je ook wat de consument wil", zegt Van den Berk.

Van Eerd heeft een grote passie voor motor- en autosport. Hij rijdt vijf keer de Dakar-rally, een jaarlijkse wedstrijd dwars door de woestijn, die als extreem zwaar bekendstaat. Daarnaast is hij Nederlands kampioen rallyrijden.

Met zijn bedrijf is hij sponsor van jong talent. "Hij is een gouden man geweest voor alle mensen in de sport", zegt Arjan Brouwer, die als coureur zelf rally's reed in de autosport. "Kijk maar naar wielrennen, naar schaatsen, naar alle sporten waar hij in geparticipeerd heeft. Max Verstappen heeft hij bijvoorbeeld gesponsord. Dankzij hem wordt het volkslied van Nederland elke keer weer gespeeld."

Tussen de sportcontacten van Van Eerd bevindt zich ook Theo E., teambaas van een van de door Jumbo gesponsorde motorsportteams. E. is een autohandelaar die is veroordeeld wegens witwassen en nauwe contacten onderhoudt met kopstukken uit de criminele wereld. Als Jumbo daar lucht van krijgt, doet het bedrijf in 2014 aangifte wegens oplichting. De sponsorrelatie met Theo E. stopt, maar Van Eerd blijft contact met hem onderhouden.

"Wat je vaak ziet bij mensen die in aanraking komen met geharde criminelen, is dat ze in een wereld terecht komen waar ze niet meer uit komen", zegt misdaadjournalist Jan Meeus. "Want die mensen zijn bereid om dingen te doen die jij niet wilt, kunt of durft. Het zou best wel kunnen dat Van Eerd op een gegeven moment zichzelf in zo'n parket terecht had gebracht en niet meer terug kon."

De advocaat van Van Eerd, Robbert Jonk, laat hierover schriftelijk weten: "Het verband tussen de aangetroffen contante gelden en de door de heer Meeus gestelde 'wereld waar je niet meer uit komt' is er niet. Cliënt heeft een legale verklaring voor de herkomst van de aangetroffen gelden."

Zwartwassen

Meeus vermoedt dat er met de sponsordeals geld is 'zwartgewassen'. "Op papier ziet het ernaar uit dat er gewoon geld van meneer Van Eerd naar een motorcrosser of naar een motorcrossteam gaat. Maar daar gaat dus vermoedelijk ook een stukje onder tafel weer terug naar Van Eerd." De advocaat van Van Eerd ontkent dat dit "ooit heeft plaatsgevonden". "De door de heer Meeus beschreven gang van zaken maakt geen onderdeel uit van het aan cliënt ten laste gelegde feitencomplex."

E. zou gaandeweg de druk op Van Eerd flink hebben opgevoerd om te blijven betalen, zo berichtte het AD zaterdag. Het zou om miljoenen euro's van Jumbo gaan die zo naar de malafide sponsorcontracten wegvloeiden.

Van Eerd is niet langer bestuursvoorzitter van Jumbo. Hij blijft aandeelhouder maar zal hoogstwaarschijnlijk niet meer terugkeren bij de bedrijfstop, denk retaildeskundige Parker Brady. "Dat zal het zwaarst zijn voor hem."

Advocaat Jonk: "Het ondernemen met Jumbo is wat cliënt het allerleukste vond en vindt. De hobby's die hij uitoefende hebben daar nooit aan in de weg gestaan en hebben nooit geleid tot een belangenconflict." Lees hier de volledige reactie van de advocaat.