Het was een opmerkelijk bericht vorige week: Namibië wil 723 wilde dieren doden en het vlees uitdelen onder de bevolking. Het land kampt met extreme droogte waardoor voor veel mensen honger dreigt.
Het afschieten van wilde dieren, waaronder 83 olifanten en 30 nijlpaarden, lijkt misschien een wrede actie. Maar dat de overheid het nodig vindt om dit te doen, is volgens experts mede een gevolg van succesvol dierenbeleid. Misschien wel té succesvol.
225.000 olifanten
"Het gaat goed met de olifantenpopulatie in zuidelijk Afrika", zegt Christiaan van der Hoeven, wildedierenexpert bij het Wereld Natuur Fonds (WNF). Een recente telling van het WNF in het Kavango-Zambezi-natuurgebied, dat zich uitstrekt over Angola, Botswana, Namibië, Zambia en Zimbabwe, wees uit dat er ruim 225.000 olifanten leven. "De aantallen zijn de afgelopen 10 à 15 jaar stabiel gebleven of zelfs licht gestegen."
Natuurbescherming en anti-stroperijmaatregelen lijken hun vruchten af te werpen, zegt Van der Hoeven, die regelmatig in deze regio komt. "Als het leefgebied van een olifant goed beschermd is, zijn de andere dieren in die gebieden meestal ook goed beschermd."
Dat geldt ook voor Namibië specifiek, zegt July Junafuka, journalist bij de publieke omroep van dat land. "Het land gaat heel goed om met zijn wilde dieren. We hebben zelfs een rechtbank voor natuurmisdaden geopend."
Olifantenroutes geblokkeerd
Nadeel is wel: al die olifanten beginnen de bevolking steeds meer in de weg te lopen. Want ook de mensen in Namibië eten vooral wat het land ze te bieden heeft. Junafuka: "De meeste gezinnen voorzien in hun voedselbehoefte met wat ze zelf verbouwen."
Van der Hoeven: "Een olifant vindt die tomatenplantages heerlijk. De groentes die mensen verbouwen zijn veel sappiger, voedzamer en makkelijker te krijgen dan die dorre bomen. Eerder was er altijd wel een plek waar olifanten heen konden gaan voor rust, water en voedsel. Maar door het bouwen van wegen, huizen en hekwerken zijn heel veel migratieroutes die olifanten gebruikten om daar te komen, geblokkeerd."
Wat stellen 83 olifanten voor? Hebben we liever dat mensen sterven van de honger?
De extreme droogte komt daar nu bovenop. "Er is totaal geen regen geweest in de afgelopen maanden", zegt Van der Hoeven. "Plantjes worden verschroeid door de zon, oogsten zijn mislukt."
Ook voor dieren is de nood hoog. "Die zoeken panisch: 'Waar kan ik mijn eten en drinken vinden?' Ze verspreiden zich, komen die akkertjes tegen en dan gaan ze die tomaten, maïs en kolen opeten."
Boeren kritisch op overheid
Op sommige plekken is het afschieten van wilde dieren daarom noodzakelijk, aldus de overheid. "In sommige gebieden is er te weinig grasland en water voor alle dieren", beaamt Junafuka. "Door het aantal wilde dieren te verminderen, verminderen we de kans op conflict tussen mens en dier."
Het vlees van de dieren kan bovendien helpen de honger te bestrijden, zegt Junafuka. Van de kritiek op die actie begrijpt ze weinig. "Wat stellen 83 olifanten voor op een populatie van tienduizenden? Hebben we liever dat mensen sterven van de honger?"
Maar op een bevolking van 2,5 miljoen Namibiërs biedt het vlees van enkele honderden dieren weinig soelaas, zegt Van der Hoeven. Hij vermoedt daarom dat het afschieten ook een politieke reden heeft. "Sommige boeren zeggen: de overheid beschermt dieren die mijn leven moeilijk maken, terwijl mijn economische situatie niet gestimuleerd wordt. Dieren afschieten en het vlees cadeau geven, kan daar een antwoord op zijn."
Ook Van der Hoeven ziet het groeiende probleem van mens-dier-conflicten, maar pleit voor andere oplossingen. "Wij proberen de verbindingen tussen natuurgebieden open te houden en te herstellen. En dan het liefst op zo'n manier dat dieren in vrede langs of door menselijke gebieden kunnen lopen."
Maar op dit moment is de nood te hoog, zegt Junafuka. "We houden allemaal van dieren. Hadden we de middelen gehad en zou er voldoende regen vallen, dan hadden we dit niet besloten."
