Klimaatverandering jaagt de prijs van koffie op. Deze week steeg de prijs van arabicabonen weer flink, uit angst voor vorst in Brazilië. Door toenemende weersextremen zal het daar niet bij blijven, verwachten experts.
De vraag naar goede koffie neemt wereldwijd toe. Maar goede koffie wordt schaars. Daarmee komt de ochtendroutine van zo'n miljard mensen in het gedrang. En dat alles door klimaatverandering: een kieskeurig gewas als koffie kan slecht tegen extreem weer. Tegen het einde van deze eeuw kan tussen 35 en 75 procent van de wereldwijde hoeveelheid koffie verdwenen zijn, is de vrees.
We zullen meer gaan betalen, voor slechtere koffie, zegt Massimo Battaglia van de Italiaanse Accademia del Caffè Espresso, die boeren helpt bij de transitie naar aanpassingen aan het nieuwe klimaat. "De koffie wordt donkerder, bitterder met meer cafeïne. Dát is de koffie van de toekomst."
In Italië groeit geen enkele koffieboon, maar Italianen kunnen geen dag zonder koffie:
Koffie is voor veel landen een miljardenindustrie. Voor tientallen landen vormt de koffiecrisis dan ook een gevaar voor de economie. En daarmee ook voor het levensonderhoud van zo'n 125 miljoen mensen, veelal boeren die al onder de armoedegrens leven en geen ruimte hebben om veranderingen het hoofd te bieden.
'Indiana Jones van de koffie'
"Er zijn ruim 200 onderzoeken naar koffie en klimaatverandering en al die onderzoeken brengen slecht nieuws", zegt Aaron Davis, koffie-expert van de Royal Botanic Gardens, Kew, in Londen. Hij doet al dertig jaar onderzoek naar alles wat met koffie te maken heeft. Hij luistert naar de bijnaam 'Indiana Jones van de koffie'.
De kwaliteit van de koffie holt inmiddels overal achteruit, zegt Davis. "Waar ik ook ben - Afrika, Madagaskar, Azië - iedereen heeft het over veranderingen in het weerpatroon. Sommige boeren staan op het punt om te stoppen met koffie. Omdat het klimaat zo ingrijpend is veranderd."
In Colombia verbouwen meer dan een half miljoen families koffie. Die ondervinden de problemen steeds sterker, bevestigt koffieboer Edilson Idrovo, wiens familie al decennialang koffie verbouwt. "Vroeger had je in april-mei een goede oogst. Je bewaarde een deel voor juli-augustus, want dat waren de slechte tijden."
Nu zijn alle tijden onzeker, zegt hij. "Het weer is grillig. Het klimaat heeft invloed op de oogst en de groei van de bonen. En als de winteroogst zomaar kan mislukken, ben je je hele productie kwijt."
De helft van de koffieboeren in Colombia leeft inmiddels onder de armoedegrens. De vooruitzichten zijn slecht. Dat raakt de Colombiaanse economie: de koffie-industrie daar vertegenwoordigt bijna tien procent van de economie.
Idrovo paste zijn land radicaal aan en plant en oogst nu op verschillende momenten. "We hebben het opgedeeld in vijf stukken grond. Daarmee oogsten we veel minder, maar in ieder geval oogsten we nu iedere maand." Maar waar zijn familie vroeger in de oogsttijd werkte met vijftig tot zestig koffieplukkers, doet hij het inmiddels alleen.
Naast de koffie verbouwt Idrovo ook sinaasappels en avocado's. Niet alleen voor zijn omzet, maar ook omdat de bomen van die vruchten zorgen voor schaduw en voorkomen dat de koffiebessen verbranden door de extreme hitte. Het doorbreken van de monocultuur helpt ook tegen ziektes.
Duurdere koffie?
Extreem weer raakt ook de grootste koffieproducent Brazilië en regionale koffiegrootmacht Ethiopië, dat een derde van zijn exportinkomsten haalt uit koffie. "Er zijn ongeveer zestig landen die op grote schaal koffie exporteren", zegt koffie-expert Davis. Voor een dozijn tot twintig landen is koffie zelfs het voornaamste exportproduct. "Als die geen koffie meer exporteren, zijn de gevolgen voor hun economie enorm."
Davis denkt dat we meer moeten gaan betalen voor koffie. "Dat kan niet anders. Die extra opbrengst van de prijsverhogingen moet naar de boeren gaan. Want zonder producenten hebben we geen koffie-industrie."
De Italiaanse koffie-expert Battaglia is het daarmee eens. "Een kop koffie kost in Italië een euro", zegt hij. "Drie tot vijf cent gaat naar de producent. Daar wordt het leven van de producent niet beter van."
