NSC en BBB op zoek naar Europese familie: 'Vragen over formatie met Wilders'
Als BBB en NSC zetels krijgen bij de Europese parlementsverkiezingen, willen zij zich graag aansluiten bij de grootste fractie van het Europees Parlement: de Europese Volkspartij (EVP). Maar in die fractie ligt de potentiële samenwerking van BBB en NSC met de PVV gevoelig.
De EVP is het christendemocratische machtsblok in het Europees Parlement. Met 177 zetels is het de grootste fractie. Op dit moment maken vanuit Nederland het CDA en de ChristenUnie er onderdeel van uit.
'Populisten, nationalisten en demagogen'
De partij van Geert Wilders is onderdeel van een andere fractie in het Europarlement, Identiteit en Democratie (ID). Daarin zitten radicaal-rechtse partijen zoals Alternative für Deutschland en Rassemblement National, de Franse partij van Marine le Pen. De PVV heeft op dit moment geen zetels in het Europees Parlement, maar is wel lid van ID.
En juist tegen die ID-fractie trekt Ursula von der Leyen, de huidige voorzitter van de Europese Commissie én lijsttrekker van de EVP, de laatste tijd fel van leer. Ze vreest dat de partijen binnen die fractie de Europese Unie van binnenuit willen vernietigen met "desinformatie en polarisatie".
In maart zei Von der Leyen in een speech op het EVP-congres over onder meer Alternative für Deutschland en Rassemblement National: "Laat er geen twijfel bestaan over wat er deze verkiezingen op het spel staat. Ons vreedzaam en verenigd Europa wordt meer dan ooit uitgedaagd door populisten, nationalisten en demagogen. Of ze nu uiterst rechts of uiterst links zijn."
Politieke partijen verenigen zich binnen het Europees Parlement in fracties op basis van hun politieke ideeën. "In zo'n groep sta je sterker", legt Europarlementariër Anja Haga (ChristenUnie) uit. Partijen binnen een fractie bepalen ook een gezamenlijk standpunt bij stemmingen. "Als je geen lid van een groep bent, kan je eigenlijk hier je inhoudelijke werk niet doen."
Dat betekent niet dat alle parlementariërs binnen een groep altijd hetzelfde stemmen. De fractiediscipline is op Europees niveau veel minder strikt dan in de Tweede Kamer. Maar als je op een gevoelig thema wil afwijken, dan heb je het er wel van te voren met elkaar over, zegt Haga. Zij stemde zelf bijvoorbeeld voor de Natuurherstelwet, terwijl de meerderheid van de EVP-fractie tegen was. "Die 177 Europarlementariërs vinden echt niet allemaal hetzelfde."
Korte lijntjes
Dat BBB en NSC juist willen aansluiten bij de EVP is niet geheel verrassend. Hun lijsttrekkers voor de Europese verkiezingen hebben beiden een CDA-verleden en kennen Europa en de EVP goed. BBB-lijsttrekker Sander Smit was jarenlang beleidsmedewerker van een CDA-Europarlementariër en ook NSC-lijsttrekker Dirk Gotink werkte voor het CDA in Brussel. Twee maanden geleden stapte hij over naar NSC.
De korte lijntjes die BBB en NSC daardoor met de EVP-fractie hebben, maken toetreding van beide partijen nog geen gelopen race. Juist de voormalig werkgever van Smit en Gotink, het CDA, heeft straks invloed op het besluit of BBB en NSC wel of niet tot de fractie mogen toetreden. Als lid van de EVP-partij kan het CDA een zwaarwegend advies geven aan de top van de partij.
Tom Berendsen, de Europese lijsttrekker van het CDA, wil weinig kwijt over hoe zijn partij zal adviseren. Wel denkt hij dat de twee partijen goed bij de fractie passen. "Op dit moment denk ik dat er meer overeenkomsten zijn dan verschillen."
Maar er leven volgens Berendsen binnen de EVP niet alleen vragen over de mogelijke samenwerking tussen NSC, BBB en PVV. "Onze fractieleider Manfred Weber heeft steeds gezegd: partijen die tot de EVP toetreden moeten pro-Europees, pro-Oekraïne en pro-rechtsstaat zijn. Het is aan hen om die vragen te beantwoorden."
Samenwerken
Gotink (NSC) en Smit (BBB) maken zich weinig zorgen. "Ik denk dat er vragen zijn, maar die coalitie van PVV, NSC, BBB en VVD is er nog niet", zegt Gotink. "Brussel gaat geen als-dan-vragen beantwoorden. Ze willen weten wat er juridisch wel of niet gaat gebeuren. Welke wetten wel of niet worden aangepast."
Wat Smit betreft gaat de EVP zelfs samenwerken met de PVV in Europa en met de ID-fractie: "Wij als BBB staan daar heel pragmatisch in. Natuurlijk moeten we luisteren naar die ID-fractie en naar het signaal wat kiezers afgeven, ook in Nederland, als het gaat om het mislukte migratiebeleid." Gotink is terughoudender over een samenwerking met de ID-fractie: "In een Europese context gaat dat denk ik niet gebeuren."
Na de Europese verkiezingen stemmen de EVP-politici over de toelating van NSC en BBB. Minimaal twee derde van de fractie moet een akkoord geven.
