Yorgos Achimastos
redacteur Nieuwsuur
Jelle de Gee
Yorgos Achimastos
redacteur Nieuwsuur
Jelle de Gee
Van alle raadsleden is ruim 11 procent twee jaar na de gemeenteraadsverkiezingen al gestopt met het ambt. Dat blijkt uit een enquête van Nieuwsuur die door ruim 70 procent van de gemeenten werd ingevuld.
Een kwart van de politici stopt vanwege de hoge werkdruk. Geen goede ontwikkeling, zegt minister van Binnenlandse Zaken Hugo de Jonge. "Dat betekent dat wij iets niet goed doen." De rest van de raadsleden stopt om andere redenen; sommigen worden wethouder, anderen verhuizen naar een andere gemeente.
Zorgen over welzijn politici
Veel griffiers, de ambtenaren die raadsleden ondersteunen, maken zich zorgen. Die in Wijk bij Duurstede zegt: "Een deel van mijn raad staat op punt van omvallen". Ook in Achtkarspelen hoort de griffier zijn raadsleden "zuchten" onder de werkdruk.
Omdat het ambt geen fulltime baan is en vaak gecombineerd moet worden met ander werk, is vergaderingen voorbereiden voor veel raadsleden een uitdaging. Dat is al jaren zo, maar volgens de Vereniging van Raadsleden wordt het probleem steeds groter.
"Deze omvang kennen wij niet uit het verleden", zegt directeur Henk Bouwmans. "Tien jaar geleden ging het bijna niet over werkdruk, nu krijgen wij steeds meer signalen uit het hele land dat het echt een probleem is."
Het Haagse raadslid Alexander Roep (VVD) stopte omdat hij nog amper tijd had voor zijn kinderen:
Gemeenteraadsleden moeten zich over steeds meer dossiers buigen als gevolg van de decentralisatie; het verplaatsen van overheidstaken naar gemeenten. "Zoals de omgevingswet en het sociale domein die erbij zijn gekomen", zegt de griffier van Lingewaard.
Ook noemt hij als reden dat steeds vaker wordt verwacht dat lokale politici communiceren met inwoners. Henk Bouwmans herkent dat: "Sociale media geven raadsleden de kans continu het contact met mensen op te zoeken. Daar kan je jezelf in verliezen."
Ook de toename van het aantal partijen is volgens Bouwmans een verklaring. Debatten duren daardoor langer en gaan vaak door tot diep in de nacht. "Dat moet allemaal gebeuren naast een baan en vaak een gezinsleven."
Hoger salaris
De vier grote steden Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht stuurden een jaar geleden een brief naar de minister met het verzoek maatregelen te treffen. Ze stelden onder meer voor een voltijdraadlidmaatschap te overwegen; oftewel er een volwaardige baan van te maken zodat mensen hun handen vrij hebben.
Onder raadsleden is weinig enthousiasme voor fulltime raadslidmaatschap, zegt Bouwmans. "In de grote steden leeft dat, elders niet. De vrees is dat raadsleden dan nog meer in het stadhuis vergaderen en dat ze te weinig aanwezig zijn in straten en wijken om te zien en te voelen wat er in de samenleving speelt."
Daarnaast stelden de vier grote gemeenten voor het loon van raadsleden te verhogen. Momenteel varieert dat tussen 1.155 en 2.800 euro bruto per maand, afhankelijk van het aantal inwoners dat een gemeente heeft.
Door salarissen te verhogen zou een raadslid een extra dag vrij kunnen vragen van werk om zo meer tijd te hebben voor het voorbereiden van vergaderingen. Minister De Jonge onderzoekt die optie momenteel en komt later dit jaar met zijn conclusies.
Vereniging van Raadsleden-directeur Bouwmans pleit ervoor de verlofregeling te moderniseren. Raadsleden kunnen op dit moment alleen ziekte- of zwangerschapsverlof krijgen. Dat is volgens de vereniging niet genoeg.
Ik heb gedwongen ontslag moeten nemen omdat er geen mantelzorgverlofregeling is.
Anja van der Eijk was van 2018 tot 2023 raadslid in de gemeente Westland namens het CDA. Ze besloot te stoppen omdat ze het niet kon combineren met de zorg voor haar zieke moeder en haar baan. "Ik heb gedwongen ontslag moeten nemen omdat er geen mantelzorgverlofregeling is. Twaalf dagen na mijn vertrek overleed mijn moeder." Op dit moment wil Van der Eijk haar raadswerk graag weer oppakken, maar ze is haar zetel kwijt.
Het advies van het Adviescollege Rechtspositie Politieke Ambtsdragers om de verlofregeling te versoepelen werd vorige maand door minister De Jonge afgewezen. Hij vindt het niet wenselijk de verlofvormen uit te breiden vanwege het bijzondere karakter van het ambt van volksvertegenwoordiger.
"Er is een band tussen kiezer en gekozene. Door bijvoorbeeld mantelzorgverlof voor raadsleden in te voeren doorbreek je die band die op lokaal niveau zo belangrijk is. Door continue wisselingen verliest de kiezer de vertrouwensband met zijn vertegenwoordiger die op lokaal niveau zo belangrijk is".
