Statenleden vinden werkdruk te hoog, maar zijn wel blij met resultaten

• Hugo van der Parre

  Research-redacteur

Veruit de meeste politici in de Provinciale Staten zijn blij met wat ze de afgelopen periode hebben bereikt - twee derde stelt zich dan ook herkiesbaar - maar tegelijk vinden veel Statenleden de werkdruk te hoog. Gemiddeld is een Statenlid meer dan twintig uur per week in touw voor de provincie. Dat blijkt uit een rondvraag van de NOS en de regionale omroepen onder zittende Statenleden.

Op woensdag 15 maart 2023 zijn er weer verkiezingen voor de Provinciale Staten. De provincie mag dan een wat anonieme bestuurslaag zijn, ze is misschien wel belangrijker dan ooit. De provincies spelen immers een grote rol bij het oplossen van problemen als de woningnood en de stikstofcrisis. De volksvertegenwoordigers hebben een belangrijke stem in wat er op die terreinen gebeurt.

Je wordt Statenlid omdat je een bijdrage wilt leveren aan de samenleving, geeft bijna driekwart aan. En dat lukt behoorlijk vinden de meesten: 86 procent is redelijk tot zeer blij met de behaalde resultaten en vindt de mogelijkheid om iets te bewerkstelligen heel bevredigend. Maar dat het per week twintig uur of meer kost, is eerder regel dan uitzondering. Bijna 60 procent noemt de werkdruk met afstand het vaakst als negatief aspect van het werk. Het lijkt ook de belangrijkste factor te zijn om zich niet herkiesbaar te stellen.

Combinatie met werk en gezin

Een Statenlid krijgt een maandelijkse vergoeding van 1311 euro bruto voor het werk, dus een reguliere baan ernaast is voor niet-gepensioneerden bijna onontkoombaar. Maar in combinatie met een fulltimebaan leidt dat tot een wel heel lange werkweek.

Een Statenlid uit Drenthe zegt het zo: "De enorme werklast die het statenwerk met zich meebrengt, is mijns inziens niet meer te beschouwen als 'nevenfunctie' naast bijvoorbeeld een voltijdsbaan en gezin. Statenwerk wordt nu dus ook vooral gedaan door gepensioneerden en ondernemers die makkelijker tijd vrij kunnen maken voor de workload. Daardoor mist de provincie een goede representatie van de provinciale bevolking."

Een collega in Zeeland: "Statenwerk verdient een betere honorering, gezien het grote tijdbeslag en het feit dat je in je gewone werk minder moet werken om beschikbaar te zijn." Een PvdA-politicus wijst erop dat mensen met jonge kinderen het werk eigenlijk niet kunnen doen, waardoor de Staten geen goede democratische afspiegeling van de samenleving zijn.

Bedreigingen door boeren

Een kwart van de respondenten geeft ook aan dat ze de afgelopen periode te maken kregen met bedreiging of intimidatie, vaak via sociale media of per mail. Zeker twintig Statenleden zijn ook fysiek bedreigd, op straat of bij hen thuis. Een enkeling heeft daarom zijn of haar standpunt wel eens voor zich gehouden in de Staten.

Meerdere politici noemen de boerenacties als voorbeeld van intimidatie. Een D66'er: "Bij protestacties ben ik wel eens zeer dicht op de huid gezeten, ingeklemd tussen boze boeren. Niemand heeft me wat aangedaan, maar het voelde zeer intimiderend." Een GroenLinks-politicus meldt dat bij boerenprotesten zijn auto bekrast is en hijzelf fysiek werd bedreigd.

Ook vertegenwoordigers van de Partij voor de Dieren maken het mee: "Dode kippen op m'n terrein, een paardenoog uitgestoken, spijkers voor m'n autobanden. Dat was allemaal thuis." Een collega: "Mijn kenteken kwam op een 'vegan tracker'-Facebookgroep te staan met dreigementen dat ze mijn gegevens hadden en me op zouden zoeken."

Ondergewaardeerde bestuurslaag

En dan wordt hun politieke werk ook niet altijd voldoende op waarde geschat. Driekwart is het eens met de stelling dat de provincie een ondergewaardeerde bestuurslaag is. De stelling dat provinciale verkiezingen te veel gedomineerd worden door landelijke thema's krijgt steun van 80 procent van de Statenleden.

Ondanks de ervaren werkdruk zijn zeven op de tien respondenten van mening dat de provincie heel goed meer grote grensoverschrijdende gemeentelijke taken zou kunnen overnemen. En meer dan 40 procent vindt dat ook het werk van de waterschappen best kan worden uitgevoerd door de provincie.