Twee jaar nadat de Taliban de macht overnamen in Afghanistan wachten veel Afghaanse medewerkers nog altijd op evacuatie naar Nederland. Het gaat onder andere om beveiligers die voor Nederland werkten in Afghanistan. Het kabinet zou te strenge eisen toepassen bij evacuatieverzoeken.
PvdA-kamerlid Kati Piri stuurde gisteren, precies twee jaar na de val van Kabul, een brief aan het kabinet met vragen over de afwijzingen van evacuatieverzoeken van Afghaans personeel. Tien partijen, inclusief de regeringspartijen met uitzondering van de VVD, hebben de brief ondertekend. "De Kamer is erop gebrand dat het kabinet de ereschuld naar onze lokale Afghaanse medewerkers inlost", aldus Piri.
Meer dan honderd Afghanen die voor de Nederlandse troepen hebben gewerkt, hebben zich gemeld bij de stichting Vluchtelingenwerk. Het gaat met name om bewakers die het ministerie van Defensie inhuurde voor de beveiliging van Kamp Holland bij de stad Tarin Kowt. Ondanks hun bijdrage aan de Nederlandse missie in Afghanistan, zijn hun evacuatieverzoeken afgewezen.
Advocaat Paul Stieger staat een aantal bewakers bij en zegt dat zij groot gevaar lopen in Afghanistan. "De Taliban zijn actief naar hen op zoek. Voor zover wij weten zijn er al vijftien bewakers omgebracht door de Taliban. Bijna al mijn cliënten zitten ondergedoken."
Criteria voor evacuatie
In een reactie op vragen van Nieuwsuur, hebben de ministeries van Defensie en van Buitenlandse Zaken laten weten wat de criteria zijn om in aanmerking te komen voor evacuatie. "De lokale medewerker moet kunnen aantonen dat hij of zij een substantiële periode voor Nederland heeft gewerkt. [..] Tevens moet in het verzoek worden aangetoond dat hij of zij bedreigd wordt vanwege die werkzaamheden."
Stieger: "Objectief gezien voldoet iedereen aan die criteria. Alleen dan wordt gezegd: u bent te laat. U had zich voor 11 oktober 2021 moeten melden. Afghanistan is een zeer laag ontwikkeld land. Internet is er bijna niet. De enige manier waarop deze mensen zich konden melden, was via een e-mail naar Buitenlandse Zaken of Defensie. Voor veel van deze mensen was het vrijwel onmogelijk om zich onmiddellijk te melden. Men wist überhaupt niet dat er een speciale regeling was."
Oud-commandant Nesar Naeemi wist Afghanistan wel op tijd te ontkomen, maar vreest voor de bewakers die achterbleven:
Via de rechter probeert Stieger de afwijzingen van zijn cliënten aan te vechten, maar hij heeft weinig hoop op een positieve uitkomst. In eerdere zaken besloot de rechter ook in het nadeel van de bewakers. Ze zouden namelijk niet behoren tot een "afgebakende groep" van Afghanen die in aanmerking komen.
Stieger vindt dit geen valide argument. "De groep bewakers is een afgebakende groep. Sterker nog: in de richtlijnen van hoe we in Nederland asielaanvragen beoordelen staat de groep van bewakers apart vermeld als een risicogroep. Dat betekent dat je kunt zeggen: deze persoon is aan te merken als vluchteling."
Ook het argument dat de aanvragen te laat kwamen, noemt hij vreemd. "Allereerst lees ik in de brief van de Tweede Kamer niet dat dat een voorwaarde zou zijn. En als het al een voorwaarde is, waarom wordt die dan zo keihard toegepast? Deze mensen hebben hun nek uitgestoken voor de Nederlandse missie. We zijn hun wat verschuldigd."
Onwil en onvermogen
Ook binnen de politiek klinkt nu dus de roep voor een ruimhartiger beleid. GroenLinks-kamerlid Tom van der Lee noemt het een combinatie van onwil en onvermogen dat zoveel Afghanen nul op het rekest krijgen. "Zeker in het begin was het onvermogen. Het was chaotisch. Achteraf probeer je dat te repareren. Maar soms lijkt er ook sprake te zijn van onwil omdat het kabinet een afspraak die met de Kamer is gemaakt veel minder vergaand wil uitvoeren."
Net als Stieger denkt Van der Lee dat het kabinet te strenge eisen hanteert: "Ik kan niet om de indruk heen dat het kabinet vanwege de gevoeligheid van het onderwerp migratie te scherpe criteria heeft aangelegd voor mensen die voor Nederland hebben gewerkt en gevaar lopen."
