De Oekraïense fotograaf Evgeniy Maloletka heeft de World Press Photo gewonnen, de meest prestigieuze fotoprijs. Maloletka was een van de laatste journalisten van westerse media in de Oekraïense stad Marioepol toen hij er op 9 maart vorig jaar de winnende foto maakte.
De foto toont een gewonde zwangere vrouw, de 32-jarige Iryna Kalinina. Ze wordt een ziekenhuis uitgedragen dat net daarvoor was geraakt door een Russische luchtaanval. Haar baby wordt later doodgeboren. Kort daarna sterft moeder Kalinina zelf ook aan haar verwondingen.
"Confronterend", noemt de jury de foto. "Met deze foto weet Maloletka het menselijk leed als gevolg van de Russische invasie in Oekraïne in één aangrijpend beeld te vangen."
De jury roemt ook de moed van Maloletka om onder immense druk en dreiging te werken. Het door Russische troepen belegerde Marioepol was op het moment dat hij de foto nam een levensgevaarlijke plek. "Je kon niet voorspellen wanneer of waar er werd geschoten of een raket zou landen", zegt Maloletka tegen Nieuwsuur. "We waren vlakbij toen het ziekenhuis werd geraakt, maar het duurde even voordat we de situatie konden inschatten en wisten waar de aanval precies had plaatsgevonden."
Vrijwel alle journalisten hadden de stad al verlaten, maar Maloletka ging door met zijn werk. "Ik wilde de werkelijkheid van de Russische aanvallen laten zien", zegt hij. "Ze vielen geen strategische doelen aan, maar willekeurige locaties. De Russen geven niet om slachtoffers."
Een greep uit de vele andere, vaak heftige foto's die Maloletka maakte in Marioepol vorig voorjaar:
Evgeniy Maloletka, APEen zwangere vrouw (niet Iryna Kalinina) ontvlucht het ziekenhuis 
Evgeniy Maloletka, APEen explosie in een appartementencomplex door een tankbeschieting, 11 maart 2022 
Evgeniy Maloletka, APSerhiy Kralya, 41, raakte gewond door Russische beschietingen 
Evgeniy Maloletka, APEen zorgmedewerker in een ziekenhuis dat zwaar beschadigd is door een Russische aanval
Aanvankelijk deed Rusland de aanval op het ziekenhuis, waarbij zeker drie doden en zeventien gewonden vielen, af als nepnieuws. "Het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken noemde me een informatieterrorist", zegt Maloletka. "Ze probeerden het publiek te overtuigen dat mijn foto's in scène waren gezet en dat de aanval nooit had plaatsgevonden."
Later kwam het Kremlin met een ander verhaal: het ziekenhuis zou bewust zijn aangevallen omdat er Oekraïense militairen in zouden zitten. Patiënten en medewerkers waren al geëvacueerd, aldus de Russische overheid. Maar de foto's van Maloletka laten iets heel anders zien.
"Deze propagandatactiek gebruikt Rusland vaker", zegt Maloletka. "Bijvoorbeeld in Georgië, dat deels door Russische troepen wordt bezet, en in Syrië, waar Rusland zich in de strijd mengde door onder meer ziekenhuizen te bombarderen."
Ik ben vooral blij dat een Oekraïense fotograaf heeft gewonnen.
Dat Rusland de echtheid van Maloletka's foto's betwist, onderstreept hoeveel belang het Kremlin hecht aan het beeld dat het publiek heeft van de oorlog. Maar ook Oekraïne ziet in wat de effecten van foto's kunnen zijn, merkt Maloletka. "We kregen een brief van de burgemeester van Marioepol waarin hij ons bedankte. Dankzij het werk van journalisten ter plekke ontstond er genoeg internationale druk op Rusland om een humanitaire corridor uit de belegerde stad mogelijk te maken."
Of Maloletka trots is op zijn werk en op zijn prijs? "Ik ben vooral blij dat een Oekraïense fotograaf heeft gewonnen. De aandacht voor de oorlog verslapt nu de frontlinie nauwelijks verplaatst. Ik gebruik deze prijs, dit platform, om te laten zien dat de oorlog doorwoedt."
Maloletka is niet de enige prijswinnaar. In de categorie 'Beste fotoverhaal' won bijvoorbeeld de Deense fotograaf Mads Nissen, die eerder al twee keer de hoofdprijs kreeg.
Nissen maakte afgelopen jaar een serie foto's over Afghanistan, waar de bevolking na het vertrek van de Amerikanen lijdt onder het regime van de Taliban. Door droogte en het wegvallen van internationale steun, verergerde de crisis.
Op deze foto staat de 15-jarige Khalil Ahmad, wiens familie vanwege geldgebrek besloot om zijn nier te verkopen:
Vorig jaar won de Canadese fotograaf Amber Bracken de World Press Photo voor haar sprookjesachtige foto van kinderkleding aan kruizen. De kruizen zijn herdenkingstekens voor de inheemse kinderen die in de 19e en 20e eeuw stierven tijdens hun verblijf op een katholieke Canadese kostschool. In 2021 werd er op de plek van de school een massagraf ontdekt met meer dan 200 kinderen.
Alle winnende foto's van dit jaar zijn vanaf 22 april tot eind juli te zien in de Nieuwe Kerk in Amsterdam.
