De lijst met ouderen en zieken die wachten op een plek in het verpleeghuis groeit: ruim 21.000 mensen in Nederland wachten inmiddels op 24-uurs zorg. Dat blijkt uit cijfers van ActiZ, de branchevereniging van verpleeghuizen.
Door personeelsproblemen kunnen nu al niet alle verpleeghuizenplekken ingevuld worden met bewoners. Het probleem wordt met een rap ouder wordende bevolking steeds prangender. Ook zorgpersoneel gaat komende jaren met pensioen. "Met 30 procent minder personeel zullen we in de toekomst dezelfde groep en zelfs nog meer ouderen intensieve zorg moeten bieden", zegt Mireille de Wee, bestuurder van ActiZ.
Thuissituatie
Massaal verpleeghuizen bijbouwen vanwege de 'grijze golf' ziet minister Conny Helder (Ouderenzorg) echter niet als de oplossing. "Misschien kunnen we de verpleeghuizen nog wel bouwen, maar we hebben het personeel niet om die te bemensen", zei ze vorige maand in een Kamerdebat.
Bouwplannen in een zeer vergevorderd stadium blaast ze niet af, maar uiteindelijk wil Helder structureel het aantal verpleeghuisplekken op 130.000 houden, gelijk aan de situatie nu. Het overige zorgpersoneel dat er dan nog is, zet zij liever in de thuissituatie in.
Er zal, in de ogen van de minister, veel meer dan nu een beroep worden gedaan op ouderen zelf om zo gezond en zelfstandig mogelijk te blijven. Dit moet dan onder meer met inzet van technologie. Ook familie en kennissen zullen vaker moeten helpen. Ouderen zullen daarnaast op tijd naar een geschikte woning, zonder drempels en trappen, moeten verhuizen.
Wegkwijnen
Samen met minister Hugo de Jonge (Wonen) presenteerde Helder gisteren haar plannen voor het bouwen van meer ouderenwoningen. Dat zijn woningen zonder trappen (170.000), geclusterde woningen (80.000), waar ouderen in een appartementencomplex samenwonen en elkaar helpen om niet te verpieteren, en samenwoonplekken voor mensen met bijvoorbeeld dementie die thuis verpleegzorg krijgen (40.000).
De oppositie in de Kamer is uiterst kritisch. Zij vrezen dat bij onvoldoende plekken in verpleeghuizen zeer hulpbehoevende ouderen thuis zullen wegkwijnen. GroenLinks en de PvdA roepen de minister op om 25.000 extra verpleeghuisplekken te bouwen. In december wordt hierover gestemd.
De vraag is of de woningen, zoals minister Helder die voor ogen heeft, op tijd klaar zijn voor de toenemende groep ouderen. Daar ligt ook haar eigen zorg, gaf ze eerder aan de Tweede Kamer toe.
Hulpmiddelen
Een andere cruciale vraag: kun je wel met minder zorgpersoneel af in die woonvormen? Niet als je alleen zwaar dementerende mensen bij elkaar zet, geeft Mireille de Wee van ActiZ toe. "Dan heb je evenveel zorgverleners nodig. Maar bij een mix van vitale en minder vitale ouderen kan het mogelijk wel."
Ouderenwoningcoöperatie Habion bouwt al betaalbare geclusterde woningen. Ze hebben veertien van dit soort complexen door het land, waaronder 'Liv inn' in Hilversum. De appartementen zijn zo gebouwd dat ouderen als ze zorg nodig zouden hebben, hier kunnen blijven wonen. Tot hun dood.
De deuren zijn breed genoeg om een tillift of hooglaag-bed naar binnen te rijden, er zijn geen drempels en de appartementen zijn al voorzien van hulpmiddelen zoals een uitklapstoeltje in de douche. Er is altijd één zorgverlener in het complex aanwezig, een deel van de dag zijn dat er twee. Maar die zijn er dan wel voor de ruim 170 bewoners, waarvan 145 ouder dan 65 jaar.
De organisatie streeft naar een ideale mix van bewoners, waarbij een relatief klein aantal ouderen zorgbehoevend is, maar een groter deel van de bewoners vitaal. Die laatste groep kan dan helpen. Niet met medische handelingen maar wel met boodschappen, koken, gezelschap bieden of een wandeling maken met een onrustige, dementerende buurvrouw. Dit moet de professionele zorg ontlasten.
Bewoner Gerard Scheper is enthousiast. Hij is met 67 jaar nog relatief jong. Hij bezoekt vandaag zijn buurman in de tachtig die op sterven ligt. De buurman zou liever sterven in een hospice, maar staat daarvoor op de wachtlijst. Scheper houdt hem gezelschap. Hij heeft zelf ervaren hoe fijn de zorg van buren kan zijn.
Dat mensen elkaar helpen is "een mooi concept", vindt ook Angelique Pompaltena, verzorgende bij Liv inn. "Je ziet echt dat mensen bereid zijn en dat ontlast mij als verzorgende. Als iemand 's nachts uit bed valt en ik sta alleen, dan is er altijd wel iemand die even wil helpen. Dat scheelt in zorgpersoneel", zegt ze.
Maar, voegt Pompaltena toe, het zorgteam kan het niet aan als er hier te veel mensen zorgbehoevend worden. "Of je moet meer zorgpersoneel inzetten. Maar ook in de wijkverpleging is er een tekort."
Eén bewoonster van Liv inn met dementie dwaalt vaak en spreekt nauwelijks meer. Ze is erg achteruitgegaan, meldt haar zoon. Zo ernstig, dat ze nu toch op de wachtlijst voor een verpleeghuis staat. Want zeker niet alles kan in een geclusterde woonvorm.
