In de Eerste Kamer dreigt de steun voor invoering van de Omgevingswet op 1 januari 2023 weg te vallen, blijkt uit een rondgang van Nieuwsuur. Een krappe meerderheid in de kamer was voor de zomer nog voorstander van invoering op die datum, maar die steun lijkt af te brokkelen na een kritisch rapport van het Adviescollege ICT-toetsing. Dat ziet veel risico's wanneer de wet over elf weken ingaat.
De invoering van de wet kent een lange geschiedenis van uitstel. Na de presentatie ervan in 2012 nam de Tweede Kamer de wet aan. Daarna werd invoering ervan in 2019 op de langere baan geschoven. Het recente kritische rapport van het Adviescollege ICT is het vierde rapport dat problemen met de digitale systemen beschrijft.
De Omgevingswet vervangt 26 wetten over bijvoorbeeld geluid, bodem, milieu en veiligheid. Voor burgers en bedrijven komt er één digitaal loket waar je kunt zien of je een vergunning nodig hebt, bijvoorbeeld voor het kappen van een boom of het plaatsen van een dakkapel. In een aantal klikken moet iemand kunnen zien wat er in een bepaald gebied kan en mag.
Ambtenaren kritisch
Daarvoor is een ICT-systeem opgetuigd. Om dat te laten werken, moeten documenten, gegevens en software van alle overheden worden aangesloten. Maar het ICT-systeem hapert, niet alle functies zijn al klaar en de functies die wel klaar zijn zijn bij lange na niet allemaal getest. Ook is niet duidelijk of het systeem voldoet aan de kwaliteitsnormen.
Ambtenaren die met de omgevingswet moeten werken spraken zich voor de zomer in Nieuwsuur al kritisch uit over invoering in januari. De vertegenwoordigers van de lagere overheden, waaronder de Vereniging Nederlandse Gemeenten en het Interprovinciaal Overleg (IPO), bleven desondanks hameren op de geplande invoeringsdatum.
We beraden ons momenteel wanneer invoering volgens ons verantwoord is. 1 januari lijkt met dit rapport heel lastig.
Minister Hugo de Jonge probeerde de zorgen over de invoering weg te nemen. In de Eerste Kamer kreeg hij daarbij steun van de Fractie Nanninga (7 zetels). Daarmee kreeg De Jonge een meerderheid voor zijn plan. Maar die steun staat nu op losse schroeven. De Fractie Nanninga noemt het recente adviesrapport 'pittig'.
"We beraden ons momenteel wanneer invoering volgens ons verantwoord is. 1 januari lijkt met dit rapport heel lastig", zegt Eerste Kamerlid Lennart van der Linden. Zonder steun van zijn fractie lijkt de invoeringsdatum te sneuvelen.
'Niet haalbaar'
Ook 50Plus (2 zetels), dat eerst voor leek te gaan stemmen, lijkt om. Senator Martine Baay-Timmerman zegt dat het rapport duidelijk is en trekt een harde conclusie: "Het is niet waarschijnlijk dat 1 januari het systeem zal werken zoals het moet werken. Als ik dit rapport zo lees acht ik een invoering op 1 januari niet haalbaar."
Ook twee andere fracties die eerder voorstander waren, twijfelen nu. "Het ziet er somber uit voor de ingangsdatum", zegt senator Paul Frentrop (Fractie Frentrop, 2 zetels). Ook Forum voor Democratie (1 zetel) is kritisch. "Het is een rapport waar toch wel wat signalen in staan die ons tot nadenken doen dwingen."
De VVD wil vooralsnog niet reageren. D66 zegt "grote bedenkingen" te hebben bij invoering per 1 januari. De ChristenUnie heeft nog geen standpunt ingenomen, maar "het advies roept bij mij wel een aantal vragen op", zegt senator Maarten Verkerk. Het CDA was niet bereikbaar voor een reactie.
Vrijdag reageert minister Hugo de Jonge op het adviesrapport. Of hij dan ook duidelijkheid geeft over de invoeringsdatum wil een woordvoerder niet zeggen. Als De Jonge door wil gaan met invoering op 1 januari, ligt de bal begin november alsnog bij de Eerste Kamer die daarover dan zal stemmen.
VNG, IPO en de Unie van Waterschappen willen vooralsnog niet reageren.
