De nieuwe Omgevingswet die op 1 januari 2023 van kracht moet gaan, moet worden uitgesteld. Daarvoor pleiten ambtenaren en andere uitvoerders die met de wet aan de slag moeten tegenover Nieuwsuur. Pas in oktober wordt definitief duidelijk of de wet kan ingaan. Dat is te kort dag en onwerkbaar, zeggen ambtenaren.
De Omgevingswet wordt omschreven als een van de grootste wetswijzigingen sinds de invoering van de Grondwet in 1848. Voorheen moesten projecten op geluidsoverlast, milieu-impact, veiligheid en bijvoorbeeld bouwhoogte worden getoetst aan 26 wetten. Die worden nu vervangen door één wet. Zo moet het sneller en makkelijker worden om een garage om te bouwen tot bedrijfsruimte, huizen te bouwen op een voormalig industrieterrein of van een leeg stuk grond een speelveld te maken.
De invoering is al vaker uitgesteld, maar minister Hugo de Jonge wil niet nog meer uitstel: op 1 januari 2023 moet de wet van kracht worden. Dat betekent dat op dit moment niemand weet welke wet op 1 januari leidend is: de nieuwe of de oude. Daardoor moeten overheden twee verschillende softwaresystemen in de lucht houden, dubbele aanvraagprocedures voorbereiden en meerdere legesverordeningen maken. Ze ervaren het als dubbel werk en zien kostbare tijd verloren gaan.
Bijna alle betrokkenen die Nieuwsuur sprak, vinden dat de voorbereidingstijd met het oog op een definitief besluit in oktober, te kort is. Slechts een enkeling wil vasthouden aan 1 januari 2023.
In een reactie zegt het ministerie van Binnenlandse Zaken dat het die geluiden niet herkent. "Van een dergelijke oproep zoals geschetst is geen sprake, integendeel: alle bestuurlijke partners, Vereniging van Nederlandse Gemeenten, Interprovinciaal Overleg en Unie van Waterschappen, hebben middels een brief aan de Leden van de Eerste Kamer de oproep gedaan om duidelijkheid te bieden voor de zomer van 2022."
Het Interprovinciaal Overleg (IPO) blijft aansturen op de geplande datum. "We realiseren ons dat daar dubbel werk bij komt kijken en dat het vertragend kan werken op de plannen, maar je moet ook een keer van start."
Ook de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) hamert op 1 januari. Maar ambtenaren geven aan dat ze zich niet vertegenwoordigd voelen door de belangenorganisatie van gemeenten, omdat de VNG een eigen koers zou varen en te weinig oog heeft voor de uitvoeringspraktijk.
Lees hier de volledige reacties van het ministerie van Binnenlandse Zaken, IPO en VNG.
Wat nu?
De nieuwe Omgevingswet ligt nu bij de Eerste Kamer. Die is kritisch en eist dat ICT-problemen eerst zijn verholpen voordat de wet op 1 januari 2023 kan ingaan. Daarvoor willen senatoren wachten op een onderzoek van het Adviescollege ICT-toetsing, dat in oktober verschijnt.
Een meerderheid van de Eerste Kamer lijkt te willen instemmen met de ingangsdatum van 1 januari, maar alleen wanneer blijkt dat de ICT-problemen volgens het Adviescollege ook echt zijn opgelost.
Juist dat maakt het voor ambtenaren lastig om zich voor te bereiden op de nieuwe wet. In oktober kan de Eerste Kamer namelijk nog besluiten dat vanwege aanhoudende problemen de wet wordt uitgesteld. Ambtenaren willen juist liever nu duidelijkheid.
