Hieronder lees je een samenvatting van de gesprekken met alle betrokkenen voor de #Ophef-aflevering over de neptransacties van Jaap van Dissel.
Jaap van Dissel
Nieuwsuur sprak telefonisch uitgebreid met Jaap van Dissel. Het is de eerste keer dat de RIVM-baas zich publiekelijk uitspreekt over de beschuldigingen van corruptie en eerdere aantijgingen aan zijn adres over satanisch-rituele kindermoorden in Bodegraven.
Een nieuwsartikel over zijn uitspraken staat hier.
Het gesprek is hieronder te beluisteren:
Yves Gijrath
Podcaster Yves Gijrath claimde een document in handen te hebben waaruit zou blijken dat Jaap van Dissel 7,5 ton zou hebben ontvangen van Stichting Open Nederland. Nieuwsuur sprak in twee gesprekken ruim een uur met Gijrath. Hij schetst in de gesprekken de sfeer en context van de podcastserie die hij maakt met vastgoedondernemer Erik de Vlieger. "We zijn types die het gewoon leuk vinden om fouten te maken en ons te verspreken en zo. Je wil graag zonder nuance spreken en je wil graag fouten kunnen maken."
Gijrath betuigt echter spijt van de gang van zaken en noemt hun woordkeuzes 'onhandig'. Gijrath benadrukt echter dat zij Van Dissel niet van corruptie hebben beticht. Hij vindt dat politici als Gideon van Meijeren en Wybren van Haga met het verhaal aan de haal zijn gegaan.
De Vlieger noemde hun nieuws 'een cadeau voor de media'. Gijrath vindt nu dat hij dat had moeten corrigeren: "Het had natuurlijk 'vraag voor de media' moeten zijn."
Ook had hij "specifieker willen zijn over de combinatie van informatie" waar hij de aantijging op baseerde maar was "huiverig om expliciet te zijn".
De ondernemer wil nog steeds niet zeggen wat voor transactieoverzicht hij in handen heeft en hoe hij deze heeft gekregen. Gijrath zegt al in april andere ongespecificeerde informatie te hebben ontvangen die hij heeft gecombineerd met de tip over Van Dissel.
Hij wil alsnog tot de bodem uitzoeken hoe hij de valse informatie heeft kunnen ontstaan. "Ik zit in kamp-Bouma", zegt hij (refererend aan de presentator van #Ophef). "Ik hou van feiten."
Gijrath vertelt ook hoe hem een ander gerucht ter ore kwam en in hun podcast werd verteld: Jaap van Dissel zou aan het begin van de coronapandemie zes miljoen euro aan eigen vermogen hebben "gealloceerd" via een vermogensbeheerder omdat hij onzekere tijden aan zag komen. Van Dissel verwijst het verhaal naar het rijk der fabelen: "Als ik zes miljoen zou hebben zou ik deze baan niet doen."
Harry Hol
Journalist en factchecker Harry Hol vroeg al in een vroeg stadium tevergeefs op Twitter om de bewijsstukken van Gijrath en De Vlieger. "Ik bleef zuigen tot De Vlieger boos werd: hij noemde me me 'te dom om te poepen'."
Hol werd geattendeerd op een Telegrambericht waarin een vermeende banktransactie van Jaap van Dissel werd beschreven maar zag met hulp van andere factcheckers al snel dat het vele discrepanties bevatte: "Daar hoef je geen accountant voor te zijn."
Het viel de journalist ook op dat het dezelfde details bevatte als genoemd worden door Gijrath en De Vlieger, zoals "een Roemeen" en "Aruba".
Over de affaire: "Mij valt de niet-aflatende stroom onzin op: het is een beetje alsof iemand een riool onder druk heeft gezet en dat spuit het internet op."
Hol gaf ons inzage in correspondentie van advocaat Hester Bais, die de banktransactie zonder onderbouwing had "bevestigd" op Twitter in een reactie op de podcast.
Hester Bais
Hester Bais is advocaat financieel recht en noemt zichzelf klokkenluider. Bais' tweet waarin ze zegt "de banktransactie te kunnen bevestigen áls de transactie-overzichten kloppen" wordt door sommige twitteraars aangevoerd als bewijs dat de aantijgingen van Gijrath en De Vlieger kloppen.
Ze zegt ons al eerder rapporten over Stichting Open Nederland onder ogen te hebben gekregen waar ze "vraagtekens bij heeft", maar trekt de informatie nu ook in twijfel.
Toch houdt ze ook nog de optie open dat er slechts overschrijffouten zijn gemaakt in de transactieoverzichten: "Dat de details niet kloppen is voor mij niet overtuigend."
Bais wil echter liever niet verder in het dossier duiken: "Ik word gewaarschuwd dat ik hier buiten moeten blijven."
De advocaat wil niet zeggen door wie, maar zegt de informatie níet te hebben gekregen van privédetective Dick Steffens (zie onder).
Dick Steffens
Nieuwsuur sprak tweemaal uitgebreid met Dick Steffens. Hij was als rechercheur verantwoordelijk voor de overdracht van losgeld aan de ontvoerders van Heineken. Inmiddels is hij gepensioneerd maar doet hij nog wel commerciële opdrachten met zijn financiële recherchebureau Interludium FFI.
Het valse bankafschrift is van hem afkomstig. Steffens kreeg het van een buitenlandse bron, speelde het door aan een voormalige cliënt die het op zijn beurt dit voorjaar al doorspeelde naar diverse media (zie onder).
"We werken met een aantal bureaus in de VS, Israël, het VK, Hongkong en in Griekenland. Daar heeft wel mogelijkheden om bij dit soort bankgegevens te komen." Volgens Steffens gaat dit allemaal op legale wijze. "Je moet de wegen kennen."
Steffens zegt dat de intel geen officieel rapport was en heeft het daarom niet gecheckt voordat hij het doorspeelde. "Ik weet niet of de informatie solide was. Misschien was het niet juist, maar we doen al 15 jaar dit soort financiële intel. Onze buitenlandse bronnen verwerken informatie handmatig en vertalen dit in het Engels. Misschien zijn er slechts details verkeerd overgetikt."
Steffens breekt zijn hoofd hoe zijn buitenlandse bron aan documenten zou kunnen komen die op een buitenlands onderzoek naar Van Dissel zou wijzen. "Ik zou niet weten hoe iemand in het buitenland voordeel zou kunnen hebben met het zwartmaken van Van Dissel."
Hij zegt niet de bron te zijn van Gijrath en De Vlieger.
De voormalige rechecheur wil eigenlijk niet meer genoemd worden in relatie tot deze zaak, maar over zijn betrokkenheid is al uitgebreid gepubliceerd door diverse media.
Maarten Cuppen
De cliënt van Dick Steffens die het vervalste overzicht krijgt toegespeeld is Maarten Cuppen, directeur van coronatestbedrijf U-Diagnostics. Hij plugt het dit voorjaar al bij journalisten. Vorige zomer leurde Cuppen al met soortgelijke informatie over Stichting Open Nederland bij een groot aantal media. Cuppen verwijst vanaf Curaçao naar zijn advocaat Geert-Jan van Oosten, die een persverklaring heeft uitgedaan namens U-Diagnostics.
U-Diagnostics was vorig jaar al onderwerp van onderzoek door Nieuwsuur: er bleek sprake van een datalek bij de coronatester.
Vasco van der Boon
Vasco van der Boon is journalist voor het Financieele Dagblad. Hij schreef in september 2021 met collega's een artikel over de kruistocht van teststraatondernemer Maarten Cuppen tegen het ministerie van VWS.
Cuppen vermoedde dat zijn bedrijf U-Diagnostics werd benadeeld ten opzichte van andere coronatesters en had privédetective Dick Steffens van Interlidium FII ingeschakeld om daar onderzoek naar te doen. Die leverde Cuppen een rapport waarin vermeende miljoenentransacties van Stichting Open Nederland naar een belastingparadijs werden getoond.
De PR-man van Cuppen, Martin van Putten, plugde deze bevindingen bij het FD: "Die regelde dat allemaal".
Vasco van der Boon gaf ons inzage in die stukken. Hij zag al snel dat de informatie rammelde, andere zaken waren niet te verifiëren en alle partijen die om wederhoor werd gevraagd ontkenden. "Er deugde geen zak van die troep."
"Er zaten zulke waanzinnige bloopers in de info", zegt Van der Boon. "Het was zo makkelijk te ontkrachten dat we bijna schouderophalend dachten: dat ziet iedereen wel. Nu, bijna een jaar later, zie je dat dit soort onjuiste informatie toch door blijft etteren. We hebben onderschat wat de reproductiecapaciteit is van dit soort desinformatie. Het blijft in leven als het niet weersproken wordt."
Het vermeende banktransactieoverzicht van Jaap van Dissel zat niet bij de stukken "maar past helemaal in de modus operandi".
Martin van Putten
Nieuwsuur spreekt drie keer met de pr-man van Maarten Cuppen: ex-Telegraaf journalist Martin van Putten. Hij bevestigt eerder als consultant voor een PVV-europarlementariër te hebben gewerkt, "maar ik heb ook voor DENK gewerkt".
Volgens diverse journalisten was Van Putten degene die onbetrouwbare informatie over Stichting Open Nederland naar hen stuurde. Hij bevestigt Nieuwsuur dat hij 'al tien jaar zakendoet met privédetective Dick Steffens'.
Van Putten zou ook de architect zijn van een heimelijke verkiezingscampagne tegen VVD-leider Rutte in opdracht van het CDA. Door middel van niet-traceerbare spotjes moest Rutte worden zwartgemaakt. Het plan werd nooit uitgevoerd: er werd geen bureau gevonden dat de spotjes wilde maken.
Van Putten ontkent tegen Nieuwsuur de plannen voor een lastercampagne: hij zegt een positieve campagne voor Wopke Hoekstra te hebben willen initiëren.
Kamerlid Pieter Omtzigt de plannen echter: ze werden hem voorgelegd door Van Putten en de belangrijkste geldschieter van het CDA. In het boek Code Rood van politiek journalisten Peter Kee (tevens geconsulteerd door Nieuwsuur) en Thijs Broer wordt de affaire beschreven.
Rik Wassens
Rik Wassens schreef een artikel over de affaire in NRC. Hij kreeg het vermeende banktransactieoverzicht al dit voorjaar toegespeeld van Maarten Cuppen maar schoof het terzijde na verificatie. "Dat ben je aan je stand verplicht maar het was volkomen ongeloofwaardig."
Wassens had toen ook contact met de privédetective van wie de informatie afkomstig was. Hij vermoedt dat Steffens slachtoffer is geworden van een onbetrouwbare bron. "Hij stuurde het echter naar mensen bij wie het in vruchtbare aarde viel", zegt Wassens doelend op Cuppen en Martin van Putten.
"Toen ik Ongehoord Nieuws zag ging een alarmbelletje bij me rinkelen." Hij vraagt Gijrath en De Vlieger naar hun bron: "Die vonden het dom dat wij ernaar vroegen."
"De stepstones van dit hele proces zijn reuze interessant. Als je ziet in deze casus hoe snel het ging. Er wordt iets gezegd. Het komt op Twitter. Het eindigt in de Tweede Kamer, er komt ophef over. Mensen raken beschadigd, dat kun je wel stellen. Het kleeft gewoon aan Jaap van Dissel, al worden er excuses gemaakt. Je moet zo veel energie insteken om dit soort dingen te ontkrachten terwijl het zo weinig energie kost om dit soort dingen te fabriceren. Toch een soort verloren strijd."
Jan-Hein Strop
Journalist Jan-Hein Strop van Follow The Money werd net als Rik Wassens al dit voorjaar benaderd door Maarten Cuppen van U-Diagnostics, die probeert het neppe banktransactieoverzicht te pluggen. Ook hij concludeert al snel dat de informatie niet deugt. "Het is bovendien bijna onmogelijk om aan zulke bankgegevens te komen."
Strop correspondeert met De Vlieger en Gijrath over hun podcast maar krijgt alleen ontwijkende antwoorden.
In de zomer van 2021 kreeg hij ook al de informatie die Vasco van der Boon van het FD kreeg en beschrijft.
Maarten Keulemans
Maarten Keulemans is wetenschapsjournalist bij de Volkskrant maar schrijft ook geregeld over desinformatie. Hij spreekt voor een reconstructie van de affaire ook uitgebreid met Gijrath, die tegen hem zegt dat het document dat hij in handen heeft "niet veel verschilt maar meer herleidbaar is" dan het screenshot dat op Twitter circuleert.
Maarten Keulemans valt ook op dat de in hun podcast genoemde details exact overeenkomen met het banktransactieoverzicht dat werd gedebunkt door journalist Harry Hol.
Koen Voskuil
Koen Voskuil was vorig jaar journalist bij het AD en werkt nu bij RTL. Ook hij kreeg in de zomer van 2021 'via een advocaat' de rammelende tip over banktransacties van Stichting Open Nederland naar een belastingparadijs. "Het zag er best geloofwaardig uit". De informatie zou via de Israëlische inlichtingendienst in handen van Steffens zijn gekomen.
Voskuil belt met antifraude afdelingen en andere bronnen in de financiële wereld. Ook zoekt hij de vermelde rekeningnummers in het IBAN-register maar kon niets vinden en schuift de tip terzijde.
Voskuil wil niet bevestigen of die advocaat Hester Bais (zie hoger in dit artikel) is: "Could be." Uit informatie van Nieuwsuur blijkt dat spindoctor Martin van Putten ook contact heeft gezocht met Voskuil.
Het banktransactieoverzicht van Jaap van Dissel is nieuw voor Voskuil maar hij "herkende de layout". Volgens Voskuil moet het dus "uit dezelfde hoek komen".
Bart Mos
Bart Mos was vorig jaar journalist bij De Telegraaf en nu bij het FD. Ook hij kreeg vorig jaar de tip over Stichting Open Nederland van pr-man Martin van Putten en liet daarnaar kijken: "Het leken geen authentieke stukken. De omschrijving was heel vreemd, net als nu met die nieuwe stukken."
Hij is wel eens thuis geweest bij privédetective Dick Steffens maar had eerder slechte ervaringen met informatie die van hem afkomstig was: "Dat zou afkomstig zijn van een Britse bron, maar bleek toen ook niet te kloppen."
Mos kan niet meer bij zijn eerdere Telegraaf-correspondentie met Van Putten en Steffens.
Margo Smit
NPO Ombudsman Margot Smit heeft niet veel klachten gekregen over de Ongehoord Nederland-uitzending waarin Raisa Blommenstein de beschuldigingen van corruptie richting Van Dissel herhaalt. Er zijn wel 1900 mails binnengekomen na haar uitspraken over 'negers' die zich schuldig zouden maken aan omgekeerd racisme. Voor die claim was geen enkele onderbouwing, zo bleek na een factcheck van Pointer.
