Het asielakkoord van eind augustus moet de asielcrisis oplossen. Maar bestuurders en organisaties maken zich grote zorgen over het aantal opvangplekken. Er is al een groot tekort, en nu veel contracten van het Rijk met gemeenten per 1 oktober zijn afgelopen, neemt het tekort aan opvang alleen maar toe.
Volgens staatssecretaris Eric van der Burg zijn de problemen groot. "Want heel veel crisis-opvangplekken komen nu te vervallen terwijl we met de veiligheidsregio's hebben afgesproken: laten we die plekken houden en ook kijken of we het aantal kunnen verdubbelen. Maar netto komen we nu uit op een daling van 1250 opvangplekken."
Er zijn afspraken gemaakt voor zo'n 11.000 opvangplekken in Nederland. Een dalend aantal kan nooit de bedoeling zijn, zegt Van der Burg. Volgens hem leveren gemeenten opnieuw onvoldoende. "Als ik mijn deel van de afspraken nakom, mag ik ook vragen aan de gemeenten of zij zich aan hun deel van de afspraken willen houden."
De gemeente Rotterdam heeft het contract met het Rijk wel verlengd, maar houdt vast aan de eigen afspraken in het college-akkoord: niet meer dan 500 asielzoekers opvangen. Dat is weinig in vergelijking met de meer dan 3000 asielzoekers die Amsterdam opvangt.
De Rotterdamse wethouder Faouzi Achbar (Denk) vindt dat zijn stad voldoende vluchtelingen opvangt. Bijvoorbeeld naast de asielzoekers ook ruim 2000 Oekraïners en ieder jaar 1000 woningen voor statushouders. "Wij bieden in Rotterdam aan vierduizend vluchtelingen onderdak", aldus Achbar. Als elke gemeente naar verhouding zoveel statushouders huisvest, verdwijnt de "prop" in de asielopvang en zijn de tekorten opgelost, vindt Rotterdam.
Ongeluk in slow-motion
De Amsterdamse wethouder Rutger Groot Wassink (GroenLinks), die spreekt namens de Vereniging van Nederlandse Gemeenten, ziet het tekort aan opvangplekken als een "ongeluk in slow-motion". De oneerlijke verdeling tussen gemeenten noemt hij onhoudbaar. Hij wil kunnen schuiven tussen verschillende vormen van opvang. "Sommige gemeenten moeten meer doen aan eerste opvang, andere hebben meer woningen voor statushouders."
De afspraken die de VNG en het Rijk hebben gemaakt, moeten kunnen worden verevend, vindt Groot Wassink. Waar Amsterdam veel noodopvang biedt, heeft een andere gemeente juist weer meer huizen voor statushouders. "Als wij dat kunnen middelen met andere gemeenten, dan zijn we er snel uit."
De staatssecretaris werkt nog aan een wet die regelt hoe alle gemeenten een eerlijke en evenredige bijdrage leveren. Met die wet kunnen gemeenten in de toekomst worden gedwongen tot opvang. Want een groot aantal gemeenten werkt niet mee om de asielcrisis op te lossen.
De wet zou voor 1 oktober klaar zijn, maar heeft vertraging opgelopen. Van der Burg zei eerder dat de wet op 1 januari 2023 moet ingaan.
