De strijd van het Kremlin is niet alleen in Oekraïne, maar ook in het land zelf: Rusland wordt steeds harder tegen de eigen oppositie. Wie kritisch is over de oorlog kan worden opgepakt en opgesloten. Net voor de zomer werd een wet aangescherpt, waardoor nu ook politici en ambtenaren gevaar lopen in de gevangenis te belanden. Sommigen van hen wachten niet tot de politie voor de deur staat en vluchten het land uit.
Gemeenteraadslid Aleksej Gorinov zit op 15 maart in een vergadering met de stadsdeelraad. Na het stemmen over een tekenwedstrijd voor kinderen, vraagt Gorinov aan zijn collega's: "Hoe kunnen we het nu over een kindertekenwedstrijd hebben als er elke dag kinderen omkomen?" Hij doelt daarmee op de situatie in Oekraïne. "Ik vind dat de samenleving al zijn krachten gericht moet inzetten voor het stoppen van de oorlog."
Zijn collega, deelraadvoorzitter Jelena Kotenotsjikina, vult hem aan. "De hoge omes dachten als overwinnaars onthaald te worden. En waar heeft dat toe geleid? Tot een fascistische staat." Als iemand vraagt of ze het over Oekraïne heeft, reageert ze: "Ik bedoel Rusland."
Een klein woord met grote consequenties in Rusland: oorlog. In de eerste week van de oorlog voerde Rusland strenge militaire censuur in: wie "vervalsingen" verspreidt over de acties van het Russische leger, kan rekenen op drie tot vijftien jaar gevangenisstraf. Ook het gebruik van de woorden 'oorlog' en 'invasie' zijn verboden. Sindsdien zijn al duizenden activisten en journalisten opgepakt.
Ook Kotenotsjikina kwam in de problemen na haar opmerkingen. Ze werd aangeklaagd voor samenzwering en voor een groepsmisdrijf met voorbedachten rade. Na de aanklacht vluchtte Kotenotsjikina naar Litouwen. Haar collega Gorinov werd vorige maand vervolgd voor zijn uitspraken: zeven jaar in een strafkolonie. Het is de eerste keer dat een gekozen politicus in Rusland is veroordeeld voor zijn uitspraken over het Russische regime.
'Protesteren onmogelijk'
Ook gemeenteraadslid Helga Pirogova is gevlucht uit Rusland. De politica uit Novosibirsk protesteerde tegen de oorlog, waarna een onderzoek tegen haar werd gestart. "Op vrijdag 22 juli kreeg ik te horen dat ze me zouden aanklagen en werd ik gevraagd om maandag naar het bureau te komen voor verhoor. Ik besloot niet te wachten en ben diezelfde avond uit Rusland vertrokken."
Pirogova protesteerde tegen de oorlog door zich te kleden in de kleuren van de Oekraïense vlag. "Mensen zijn bang om enige steun te uiten, hoe klein ook, voor alles wat Oekraïens is." Kotenotsjikina beaamt dat: "In een totalitaire staat is protesteren tegen de oorlog onmogelijk. Mensen weten dat ze met harde hand uit elkaar gejaagd worden en de gevangenis in gaan. Daar heeft het regime alle middelen voor."
Dinsdag deed de politie huiszoeking in het appartement van Pirogova, maar ook in de datsja van haar ouders en het appartement van haar schoonouders. Volgens Pirogova illustreert dit hoe de Russische politie met critici omgaat en is het doel haar familie "in een nachtmerrie te brengen".
Video's inspreken door iemand anders
Toch zijn er nog politici en activisten in Rusland die hun kritiek blijven uiten. Zo ook oppositieleider Ilja Jasjin, die sinds het begin van de oorlog wekelijks video's plaatst over de oorlog. Hierin spreekt hij steun uit voor activisten die vanwege hun uitlatingen zijn opgepakt, zoals Aleksej Gorinov. Ook Jasjin is vorige maand opgepakt. Er hangt hem een straf van tien jaar boven het hoofd.
Zijn video's blijven verschijnen, maar dan ingesproken door iemand anders. "Ondanks mijn arrestatie laat ik me de mond niet snoeren. Ik zal mijn mening blijven verkondigen en mijn standpunten blijven delen. Zelfs als het op zo'n ongewone manier moet."
