‘Geen wet voor verdelen gas bij Europese gascrisis’
Ondanks de verwachte gascrisis aanstaande winter, is er geen Europese wetgeving om het schaarse gas te verdelen over Europese lidstaten die in 'gasnood' komen. Er ligt alleen een verordening, maar dat is geen keiharde wet. Juridische experts maken zich hierover ernstige zorgen.
"Dit is niet goed voorbereid", zegt hoogleraar energierecht Leigh Hancher van de Universiteit Tilburg. "Ik ben bezorgd over komende winter. Ik denk dat Europa dan echt op de proef wordt gesteld. En ook Vladimir Poetin weet dat."
Juridisch afdwingbaar
Europese solidariteit van lidstaten om het gas dat wél beschikbaar is te delen, kan daarom onder druk komen te staan. Want in hoeverre is een lidstaat bereid het schaarse gas met een buurland te delen als dat leidt tot mogelijk negatieve economische gevolgen in eigen land?
Wat er wel ligt is een Europese verordening uit 2017 over het gebruik van gas-infrastructuur. Met een bepaling over niet bindende solidariteit tussen lidstaten. Maar deze afspraken houden geen rekening met het scenario van een gastekort in de gehele EU. Bovendien is de verordening niet juridisch afdwingbaar.
"Dat is überhaupt een probleem met Europese wetgeving. Als er staat 'lidstaten mogen', dan heb je heel veel juridische ruimte. Er staat niet zo heel vaak dat lidstaten iets 'moeten'", zegt Martha Roggenkamp, hoogleraar Energierecht aan de Rijksuniversiteit Groningen.
Ziekenhuizen in de kou
Aad Correljé, energiespecialist van de TU Delft en lid van de Mijnraad, beaamt dat. "Er staan in die verordening afspraken dat onder bepaalde omstandigheden het gas naar abnormale routes kan stromen als lidstaten elkaar helpen. Maar dat is meer gericht op de infrastructuur. Er staat niet in de verordening dat lidstaten elkaar gas móeten leveren in geval van nood."
Roggenkamp: "Wat je niet wil is dat Duitse huishoudens of Duitse ziekenhuizen in de kou worden gezet omdat wij in Nederland onze gasgestookte elektriciteitscentrales willen laten draaien."
"Er zijn wel afspraken over solidariteit, al is dat meer een 'principe' dat wordt geuit. Maar dat ligt niet vast in regelgeving. En het is al helemaal niet duidelijk hoe dat geïnterpreteerd zou moeten worden", zegt Correljé.
Gas- én economische crisis
De zorgen in Europa over een gastekort zijn de afgelopen tijd verder toegenomen nadat Rusland besloot de gastoevoer aan onder meer Duitsland, Italië, en Frankrijk af te knijpen. Eerder sloot Moskou al Nederland, Denemarken, Polen en Bulgarije gedeeltelijk af van Russisch gas.
Daar komt nu bovenop dat vanaf volgende week gaspijpleiding Nord Stream 1 dicht gaat voor onderhoud. Normaal gesproken niet iets waar landen zich serieus mee bezig houden. Maar Duitsland houdt er rekening mee dat Poetin de gaskraan ná dat onderhoud dicht zal houden. Berlijn waarschuwt daarom nu al voor de consequenties: een Europese gascrisis en daaropvolgend een economische crisis.
Volgens hoogleraar Hancher zal de EU voor aankomende winter alsnog met een plan moeten komen, om de Europese solidariteit in deze crisis te bewaken. "Er moet iets als een verdeelsleutel komen." Zij vreest alleen dat het niet lukt om dit nog voor aankomende winter in een wet te gieten.
De Europese Commissie wil later deze maand nog met een voorstel komen voor komende winter.
