Nu de Europese Unie niet meer afhankelijk wil zijn van Russisch gas, wijken steeds meer Europese landen uit naar Qatar. De ene na de andere Europese delegatie kwam er de afgelopen maanden op bezoek, om zo levering van het zogeheten lng, vloeibaar aardgas, veilig te stellen.
Er zitten haken en ogen aan het afnemen van Qatarees gas, maar toch is de stap te verklaren. De grootste lng-exporteurs wereldwijd zijn de Verenigde Staten en Qatar. Lng is het belangrijkste alternatief voor import van gas via Russische pijpleidingen.
Omdat lng per boot vervoerd moet worden, is Qatar een betere optie dan de VS, want het ligt dichterbij, zegt Jacopo Pepe, analist internationale politiek van denktank Stiftung Wissenschaft und Politik. Deze denktank adviseert de Duitse regering.
Lng-producenten in de VS werken bovendien nu al op de maximale capaciteit en er zijn weinig mogelijkheden om op korte termijn de productie te verhogen.
Qatar ontvangt de Europeanen met open armen, het land beseft zich dat ze in een goede positie zitten. "Het is altijd fijn om gewild te zijn", zegt Saad Sherida Al-Kaabi, ceo van QatarEnergy en minister voor energie onlangs nog tegen CNN.
Dat Qatar zo gewild is als zakenpartner, zorgt er ook voor dat ze eisen kunnen stellen. Zo wil Qatar alleen langlopende contracten afsluiten van tien tot vijftien jaar.
Maar dat is niet het enige. Om de lng te ontvangen moeten er in alle haast lng-terminals worden gebouwd. Niet alle Europese landen hebben al zo'n terminal, bijvoorbeeld Duitsland heeft er geen.
Staatsbezit
Het Russische gas werd gekocht van staatsbedrijf Gazprom, dat nauw verweven is met de Russische staat. Sinds de oorlog in Oekraïne wil Europa dat niet meer. Maar in Qatar is hetzelfde aan de hand: QatarEnergy is een staatsbedrijf dat volledig in handen is van de staat, en de ceo van Qatar Energy is tegelijk minister van energie.
"Zo'n 60 tot 70 procent van de staatsinkomsten komen rechtstreeks van dit bedrijf", zegt analist Jacopo Pepe. "Qatar Energy is verweven en geïntegreerd met de bureaucratie en de politieke doelstellingen van de staat."
Dan is er nog de mensenrechtensituatie in Qatar. Het land zegt al veel verbeterd te hebben aan de arbeidsomstandigheden van buitenlandse gastarbeiders. Zo is er wetgeving ingevoerd die moet regelen dat arbeiders niet hoeven te werken als het te heet is en dat ze een minimumloon krijgen.
Maar volgens Amnesty International is het tot nu toe vooral een papieren verbetering. Er zijn weliswaar wetten, maar in de praktijk is er weinig veranderd, zegt Ruud Bosgraaf van Amnesty. "Wij zien dat arbeiders nog steeds heel moeilijk van werkgever kunnen veranderen, dat ze lange dagen in de hitte moeten werken en daardoor soms overlijden." Ook zouden arbeiders officieel het minimumloon verdienen, maar dit niet uitgekeerd krijgen.
Lange termijn
De Europese Unie wil voor het einde van het jaar Russisch gas voor twee derde vervangen door ander gas. Qatar kan dat gas op korte termijn niet volledig vervangen.
Hoewel Qatar niet meteen veel extra gas naar Europa kan vervoeren omdat het grootste deel van zijn productie onder contract staat voor Azië, investeert het tientallen miljarden dollars om de productie tegen 2026 met ongeveer twee derde te verhogen.
