De zeer gewelddadige aanval op de IS-gevangenis van de stad Hasakah in Noordoost-Syrië is nog niet voorbij. In de gevangenis zitten duizenden IS-gevangenen vast. Al een week wordt er gevochten. Het ergste lijkt voorbij, maar er zijn binnen nog gewapende IS-strijders. Ook is er onduidelijkheid over het aantal ontsnapte strijders.
Vorige week donderdag vielen IS-strijders de gevangenis aan en namen samen met gevangenen de noordelijke vleugel over. De bewakers werden gegijzeld. Het is de grootste aanval van Islamitische Staat sinds de terreurgroep in 2019 verslagen werd. De SDF-militie, van overwegend Koerdische groepen, proberen sindsdien de gevangenis te heroveren.
Groot plan
Baderkhan Ahmad is er al de hele week en houdt Nieuwsuur dagelijks op de hoogte van de situatie. "De gevangenis is vorig jaar al eens aangevallen en IS pleegt in Syrië steeds vaker aanslagen. Maar een gecoördineerde aanslag zoals deze is ongekend."
Volgens Ahmad zit er achter de aanval een groot plan van IS om de gevangenen te bevrijden en te laten ontsnappen naar Irak of andere plaatsen waar ze zich kunnen verbergen. "Er stonden auto's op hen te wachten toen ze de aanval deden. Maar omdat de situatie steeds verandert, hebben we geen zicht op het aantal gevangenen dat is ontsnapt en ook binnen is nog niet alles in handen van SDF."
Dat IS door de beveiliging kon komen, is volgens IS-onderzoeker en schrijver Abdullah Alghadawi geen verrassing. "Het zijn gevangenissen voor burgers en niet geschikt voor terroristen als die van IS. Civiele gevangenissen in Syrië zijn simpel beveiligd. Nadat grote aantallen IS'ers gevangen werden genomen, heeft de internationale coalitie wel maatregelen genomen, zoals camera's en elektrische deuren, maar dat is natuurlijk allemaal niet genoeg."
Alghadawi kwam regelmatig in de gevangenis, waar hij IS-gevangenen interviewde. Hij volgt de organisatie sinds zijn ontstaan en is dat blijven doen nadat IS-verloor en veel strijders gevangen werden genomen. In de gevangenis hebben ook enkele Nederlandse jihadisten gezeten. Of zij zijn verplaatst of er nog steeds zitten, is onduidelijk.
"De oude strategie om in een gebied een kalifaat te stichten, is voorbij", zegt Alghadawi. "Wat IS nu doet is aanslagen plegen, een guerrilla-oorlog om de tegenstanders te verzwakken. Een staat stichten is absoluut niet aan de orde op dit moment. Nu willen ze voor de lange termijn hun tegenstanders uitputten met aanslagen."
Nog steeds wordt er gevochten. Want ondanks de claim van de Koerdische groepen dat de gevangenis grotendeels is heroverd, zijn ze nog niet klaar in de omringende wijken. "Ze vinden in huizen en kelders IS'ers die zich verstoppen en wachten op een kans om aan te vallen. Deze situatie zal vandaag of morgen niet onder controle zijn. Het kan weken duren om de controle over de stad Hasakah en ook het platteland terug te krijgen", zegt journalist Ahmad.
IS-sympathisanten
Maar ook wanneer de stad heroverd is, is het gevaar nog niet geweken. Integendeel, zegt Alghadawi. "In de komende tijd zullen we verschillende soorten aanvallen krijgen en meer activiteit zien in meer gebieden. Omdat de aanval op deze gevangenis een enorme opsteker is voor de organisatie. Tegelijkertijd kan dit veel effect hebben voor IS-sympathisanten die hierdoor de wapens zullen oppakken. Dit is echt een gevaarlijke fase."
Het gevaar geldt volgens de onderzoeker niet meteen voor Europa, maar vooral voor Syrië. Uit Hasakah zijn tienduizenden inwoners voor het geweld op de vlucht geslagen. Zodra ze weer terug kunnen naar hun huizen, zitten er nog steeds IS-strijders in de nabijgelegen gevangenis. "Dat blijft een groot gevaar. Als er geen oplossing komt voor die IS-strijders - bijvoorbeeld gevangenissen in afgelegen gebieden, ver weg van de stad en de burgers - zal dit gevaar niet wijken."
