Op basis van wat we weten over de omikrongolf zouden overheden moeten concluderen dat zware maatregelen niet meer nodig zijn. Dat zegt gedragspsycholoog en publicist Tomas Pueyo. "De pandemische fase van covid zal, denk ik, in de komende maanden voorbij gaan."
Aan het begin van de pandemie werd Pueyo bekend met zijn invloedrijke theorie van 'de hamer en de dans'. Zijn boodschap toen: sla de oplopende besmettingen plat met een lockdown en houd het virus daarna in bedwang zónder zware maatregelen.
Nu is de situatie heel anders, schrijft hij in een nieuw essay Coronavirus: Game Over. Dankzij de vaccins en de hoge besmettelijkheid van de omikronvariant hebben veel mensen straks immuniteit opgebouwd tegen corona. Bovendien is omikron veel minder dodelijk. "En dan hebben we nog nieuwe middelen die de komende maanden beschikbaar worden die het aantal doden verder zullen verminderen. Elk van deze vier factoren kan de pandemie beëindigen, alle vier samen zullen ze dat zeker doen."
Ook de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) zei zondag dat het einde van de pandemie in zicht is, in ieder geval in Europa. "Wanneer omikron eenmaal verdwijnt zal er voor heel wat weken en maanden een periode van wijdverbreide immuniteit zijn", zei Hans Kluge, de Belgische Europa-directeur van de WHO.
'Berg hamer op'
Het kabinet versoepelt de coronamaatregelen verder, veel buurlanden deden dat eerder al. Overheden moeten 'de hamer', de strenge maatregelen dus, voorlopig ook niet zomaar meer uit de gereedschapskist halen, vindt Pueyo. "Bij de volgende pandemie moeten mensen erop kunnen vertrouwen dat hun overheid gereedschappen op een goede manier gebruikt."
Je hoeft elkaar straks echt geen boks meer te geven bij een begroeting.
Pueyo's artikel uit 2020 werd tientallen miljoenen keren gelezen en in tientallen talen vertaald. Ook het Nederlandse kabinet gebruikte zijn gereedschapsmetafoor gretig, al vond Pueyo zelf dat Nederland niet écht de hamer gebruikte. "Overheden reageerden te traag op de exponentiele groei van het aantal besmettingen. Ze waren bang om drastische maatregelen te nemen omdat ze twijfelden of mensen die wel zouden accepteren."
Nu moeten overheden vooral niet te behoedzaam zijn met het beëindigen van alle maatregelen, vindt Pueyo. Toch snapt hij dat het Nederlandse kabinet nog vasthoudt aan bijvoorbeeld een avondsluiting. "Omikron is nog niet voorbij. Veel mensen zullen besmet raken en je wil ziekenhuizen niet overbelasten. Dus het is logisch om voorzichtig te zijn."
'Mondkapjes op straat zijn onzin'
Ook is er het risico op een nieuwe, gevaarlijkere coronavariant waar we rekening mee moeten houden. Maar: dat betekent niet dat overheden daarom maar maatregelen in stand moeten houden, vindt Pueyo. "Bedrijven sluiten is onacceptabel als je ook coronatoegangspassen kunt inzetten. Buiten mondmaskers verplichten slaat nergens meer op."
Pas als het écht weer nodig is, zouden overheden weer naar zware maatregelen mogen grijpen. En ze moeten nu al duidelijk maken wanneer dat dan is, vindt Pueyo. "Bijvoorbeeld: wanneer het aantal besmettingen per miljoen inwoners hoger is dan, zeg, 400. Of wanneer er een nieuwe variant is met een vergelijkbaar sterftecijfer als delta."
En ook wijzelf, zegt Pueyo, moeten veranderen. De kleine aanpassingen in ons gedrag van de afgelopen twee jaar zouden we weer moeten afleren, vindt hij. Want veel 'coronagedrag' leidt alleen maar tot stress. "Je zou straks niet meer hoeven schrikken als je iemand ziet hoesten. En je hoeft elkaar straks echt geen boks meer te geven bij een begroeting."
