De wereld zet zich schrap voor omikron. In landen waar de virusvariant het snelst verspreidt, gaan de besmettingscijfers door het dak. Overheden buitelen over elkaar heen met extra maatregelen.
In Nederland zegt het OMT: voer een strenge lockdown in om de opmars van omikron af te remmen. Morgen is er een spoedoverleg van het demissionaire kabinet. Wat kunnen we verwachten, kijkend naar landen om ons heen? Zijn aanvullende ingrepen inderdaad nodig?
'Je houdt omikron niet tegen'
"Nederland doet al een heleboel", zegt Marc Van Ranst. De prominente Belgische viroloog vindt dat we met de huidige maatrelen al goed bezig zijn. "Met jullie avondsluiting vermijd je dat honderdduizenden mensen elkaar zien. Dat helpt natuurlijk bij een pandemie en zeker tijdens de feestdagen."
België was het eerste Europese land waar omikron opdook. Toch daalt het dagelijkse aantal besmettingen er nog, net als in Nederland. Maar: omikron is aan een snelle toename bezig. In België zijn zo'n 8 procent van de infecties omikrongevallen. "En dit verdubbelt ongeveer elke twee, drie dagen", zegt Van Ranst.
Hij verwacht dan ook dat de algehele daling snel keert. "Wanneer die omikronvariant het overneemt, gaan we weer een stijging krijgen. Het is dan de vraag hoe snel en hoe hoog."
Dit zal ook voor Nederland gelden, zegt Van Ranst. Zelfs bij strenge maatregelen. "Je houdt dit niet tegen." De Duitse minister van Volksgezondheid, Karl Lauterbach, zei vandaag: "Ik ga uit van een gigantische vijfde golf."
Een belangrijk wapen tegen omikron is de boosterprik. Maar een groot deel van de ouderen heeft moeite een afspraak te maken voor hun derde vaccinatie:
In Denemarken zien ze nu al een snelle stijging van het aantal infecties. Per 100.000 inwoners zijn er dagelijks 1609 besmettingen, het hoogste aantal van Europa. Bij zeker een derde van de gevallen gaat het om omikron.
Ook in dat land verdubbelt dat aandeel elke twee, drie dagen. "Over een paar dagen is omikron de dominante variant", zegt de Deense professor Mads Albertsen.
"Ik ben behoorlijk bezorgd. We zien dat twee prikken niet echt beschermen tegen besmetting. We hebben veel superspreading events. In verpleeghuizen en ziekenhuizen leidt het tot problemen."
Niet voor niets kwam de Deense premier vandaag met nieuwe, vergaande maatregelen. Theaters, bioscopen en musea gaan voorlopig dicht. Ook Albertsen zegt dat Nederland zich gelukkig mag prijzen dat wij het avond- en nachtleven al eerder platlegden. "Dat is het beste wat je had kunnen doen om omikron te vertragen. In Denemarken zien we dat omikron vooral wordt verspreid door jonge mensen in het nachtleven in Kopenhagen."
Je moet bezorgd zijn, maar paniek of angst is niet nodig.
In België zijn de maatregelen nog relatief mild. Cafés en restaurants mogen openblijven tot 23.00 uur. Wel is de kerstvakantie voor scholen met een week verlengd. Van Ranst: "We hebben ook de heel erge aanbeveling om familiefeestjes zo klein mogelijk te houden."
Een lockdown is er voorlopig niet aan de orde, verwacht de viroloog. "Ik denk dat we gaan proberen het uit te zingen met de maatregelen die we nu hebben. En dan hopen we heel erg, al koop je daar weinig voor, dat de omikronvariant minder ziekmakend is."
Zorginfarct?
Uit Zuid-Afrika komen signalen dat ziekte door omikron inderdaad milder is dan door delta. Omikron leidt daar vooralsnog tot minder doden. Maar, merkt Van Ranst op, het kan zijn dat de virusvariant zich in Europa anders gedraagt, mede doordat landen hier een oudere bevolking hebben.
En zelfs áls omikron patiënten minder ziek maakt, kan een omikrongolf alsnog tot een zorginfarct leiden. Van Ranst: "Als een virus veel besmettelijker is, en dat is nu duidelijk aan de hand, kan je door die exponentiële stijging van het aantal gevallen toch veel meer ernstig zieken krijgen."
Albertsen beaamt dat. "Zelfs als maar een klein percentage van de geïnfecteerde mensen erg ziek wordt, zijn het heel grote aantallen die in het ziekenhuis belanden."
Zorgen om zorgpersoneel
Denemarken en vooral het Verenigd Koninkrijk, de Europese landen met de meeste omikron-infecties, maken zich bovendien zorgen om besmettingen onder het zorgpersoneel. Ziekenhuizen vrezen een personeelstekort door ziekmeldingen. "Wat ze in het VK meemaken overstijgt alles wat ze tijdens de hele pandemie hebben gezien", zei de Duitse minister Lauterbach.
Van Ranst deelt de zorgen over de zorgmedewerkers niet. België heeft meer IC-bedden dan het VK en dan Nederland, én heeft het zorgpersoneel al grotendeels geboosterd. "Tussen de 25 en 35 procent van de algehele bevolking heeft die boosterprik al gekregen. We proberen alles te doen om die omikrongolf wat meer te verspreiden in de tijd. Ik denk niet we 'm gaan tegenhouden, maar meer verspreiden zou al een heleboel kunnen helpen."
"Je moet bezorgd zijn, maar paniek of angst is niet nodig. Wanneer dit weer de verkeerde kant opgaat, moet je aan de de noodrem trekken."
